Ποιες είναι οι τοξικές συμπεριφορές;
Σήμερα μιλάμε και χρησιμοποιούμε πολύ συχνά την φράση “τοξικοί άνθρωποι” , ας κάνουμε όμως μια μικρή διόρθωση… Οι άνθρωποι δεν μπορεί να είναι τοξικοί, οι συμπεριφορές τους όμως και μπορεί και ενιότε είναι! Έτσι λοιπόν, σε αυτό το άρθρο θα “ξετυλίξουμε” το κουβάρι των τοξικών συμπεριφορών και των τρόπων που αυτές εκδηλώνονται:
Τι είναι η τοξική συμπεριφορά;
Η τοξική συμπεριφορά εμπεριέχει την πρόθεση να προκαλέσεις συνειδητά ή ασυνείδητα, δύσκολα συναισθήματα στον άλλον. Η μείωση του άλλου ανθρώπου, ο συναισθηματικός εκβιασμός, ο χειρισμός, η συναισθηματική και ψυχολογική βία αποτελούν τοξικές συμπεριφορές. Είναι εύκολο όμως να τις αναγνωρίσουμε; Και αν τις αναγνωρίσουμε πώς τις διαχειριζόμαστε;
Οι συνέπειες που φέρουν στη ζωή μας, οι αλληλεπιδράσεις με ανθρώπους που έχουν τοξικές συμπεριφορές είναι πολλές και με σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία. Για αυτό και είναι πολύ σημαντικό να μάθουμε να τις αναγνωρίζουμε, να τις διαχειριζόμαστε και ίσως να χρειαστεί να αποβάλλουμε από το περιβάλλον μας τους ανθρώπους με αυτές τις συμπεριφορές.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά των ανθρώπων με τοξικές συμπεριφορές;
Για να κατανοήσουμε και να διαχειριστούμε τις τοξικές συμπεριφορές, πρέπει πρώτα να δούμε τα χαρακτηριστικά τους. Ποιες είναι οι συμπεριφορές που έχουν οι άνθρωποι απέναντί μας και είναι τοξικές:
- Επίκριση: όταν άνθρωποι που έχουμε στο περιβάλλον μας, συνεχώς μας επικρίνουν ό,τι και να κάνουμε, σχολιάζουν και μειώνουν τη συμπεριφορά μας, τα επιτεύγματά μας, τις δυσκολίες μας
- Λεκτική βία: οι προσβολές, τα άσχημα λόγια, εκφράσεις υποτιμητικές
- Χειριστικότητα: Οι άνθρωποι που για να πετύχουν τον προσωπικό τους στόχο, κοροϊδεύουν, λένε ψέματα, δεν ενδιαφέρονται για τα συναισθήματά σου και δεν σε ακούνε πραγματικά
- Θυματοποίηση: Οι άνθρωποι με τους οποίους κάθε φορά που έχετε μια διένεξη, μπαίνουν στη θέση του θύματος και δεν αναλαμβάνουν καμία προσωπική ευθύνη.
- Αρνητικότητα: Οι άνθρωποι που σε κάθε τους αλληλεπίδραση τα βλέπουν όλα αρνητικά και μεταφέρουν όλη αυτή την αρνητικότητα και στους άλλους
- Παρεμβατικότητα: Οι άνθρωποι που θέλουν να παρεμβαίνουν στη ζωή σας, στις επιλογές σας, θέλουν να ελέγχουν τι κάνετε και να επιβάλλουν αυτό που επιθυμούν οι ίδιοι να κάνετε
- Αδιαφορία: Οι άνθρωποι που δεν ενδιαφέρονται για τίποτα από αυτά που λες, δεν αναλαμβάνουν ποτέ την ευθύνη για κάτι που κάνουν και συνήθως φταίνε όλοι οι άλλοι εκτός από αυτούς
- Υπερβολική ενασχόληση με τις ζωές των άλλων: Άνθρωποι, οι οποίοι ασχολούνται και σχολιάζουν αρνητικά συνεχώς, τις ζωές των άλλων ανθρώπων.
Πώς οι τοξικές συμπεριφορές επηρεάζουν την ζωή μας
Όλες οι παραπάνω συμπεριφορές όταν υπάρχουν σε ανθρώπους στο περιβάλλον μας – είτε το οικογενειακό , είτε το φιλικό , είτε το προσωπικό , είτε το εργασιακό – μας επηρεάζουν αρνητικά στην ψυχολογία μας. Η συναναστροφή με ανθρώπους με τοξικές συμπεριφορές, μας προκαλεί ψυχική ένταση και αισθήματα δυσφορίας. Όταν είναι έντονη η παρουσία τέτοιων συμπεριφορών στη ζωή μας επηρεάζονται:
- Η αυτοεκτίμησή μας. ΄Όταν έχουμε ανθρώπους γύρω μας που μας επικρίνουν και μας μειώνουν, δυσκολευόμαστε να πιστέψουμε στον εαυτό μας και αρχίζουμε να μας αμφισβητούμε.
- Οι σχέσεις μας: Δυσκολευόμαστε να αλληλοεπιδράσουμε μέσα στη σχέση μας και να υποστηρίξουμε τον εαυτό μας, μπορεί να φοβόμαστε να επικοινωνήσουμε τα θέλω μας ή τα όρια μας
- Εργασιακές σχέσεις: Δεν έχουμε διάθεση για την εργασία μας, δεν νιώθουμε ότι μπορούμε να τα καταφέρουμε και να επιτύχουμε τους στόχους μας ή και ακόμη να επικοινωνήσουμε τις ανάγκες μας και τα όριά μας
- Η ψυχική μας υγεία: Έχοντας επαφή με άτομα με τοξικές συμπεριφορές, μας προκαλείται άγχος και το άγχος αυτό μεταφέρεται στις σχέσεις μας αλλά ακόμα και στον τρόπο που φροντιζόμαστε. Στον τρόπο διατροφής μας και στον ύπνο μας. Χρησιμοποιούμε το φαγητό ως συναισθηματική παρηγοριά ή δυσκολευόμαστε να έχουμε έναν σωστό ύπνο, λόγω του άγχους.
Τοξικές συμπεριφορές στην οικογένεια: Πώς θα τις αναγνωρίσεις
Όλοι μας έχουμε ακούσει για ελεγκτικούς, απαιτητικούς ή και τιμωρητικούς γονείς, για χειριστικές συμπεριφορές ανάμεσα στα αδέλφια, για υπερβολικά ανταγωνιστικές σχέσεις μέσα στον οικογενειακό πυρήνα!
Είναι αναμφισβήτητα τυχεροί όσοι έχουν βιώσει την στοργική και υποστηρικτική πλευρά της οικογενειακής θαλπωρής, αλλά δεν μπορούμε να κλείνουμε τα μάτια και στην άλλη όψη του νομίσματος.
Υπάρχουν άνθρωποι που έζησαν ή ζουν μέσα σε οικογενειακό πλαίσιο βαθιά δυσλειτουργικό, που βιώνουν έλλειψη αισθήματος ασφάλειας, όπου το συναίσθημά τους παραπαίει ανάμεσα στο θέλω να με αγαπήσουν και να αγαπηθώ και στο τι κάνω τώρα εγώ μέσα σε αυτό το σπίτι…
Ας δούμε, λοιπόν, κάποια σημάδια που δείχνουν ότι η συμπεριφορά κάποιου μέλους της οικογένειας ίσως είναι τοξική για εσάς και ποια μπορεί να είναι :
- Η δυσφορία που αισθάνεστε όταν είστε κοντά στο συγκεκριμένο άτομο
- Η αίσθηση της λύπης
- Η αίσθηση της ανασφάλειας
- Η αίσθηση ότι λαμβάνετε διφορούμενα μηνύματα
- Το άγχος που σας δημιουργεί η παρουσία του
- Η τάση του να σας επικρίνει διαρκώς, ακόμη και όταν αντικειμενικά δεν υπάρχει κάτι μεμπτό
Δεν χρειάζεται να περάσουμε στην άλλη άκρη, υποστηρίζοντας ότι σε μια στοργική και υγιή οικογενειακή σύνθεση είναι όλα και πάντα ρόδινα, αλλά αν η πλειοψηφία των ημερών σας στο οικογενειακό σας περιβάλλον είναι αγχωτική και δυσφορική, σίγουρα κάτι δεν πάει καλά…
Αν σίγουρα δεν πρέπει να αγνοήσουμε κάτι στην συμπεριφορά των γύρω μας, είναι το πώς νιώθουμε εμείς όταν είμαστε κοντά τους! Είναι απαραίτητο να γνωρίζουμε τα συναισθήματά μας, να αντιλαμβανόμαστε τα όριά μας και να μας «ακούμε» προσεκτικά!
Οι τοξικές συμπεριφορές, εκτός του οικογενειακού περιβάλλοντος, υπάρχουν παντού γύρω μας. Μπορεί να τις αντιμετωπίσει κανείς στις προσωπικές φιλικές ή ερωτικές του σχέσεις αλλά και στο σπουδαστικό ή εργασιακό του χώρο.
Tα red flags τοξικής συμπεριφοράς που δεν πρέπει να αγνοήσεις
Τα red flags, τα προειδοποιητικά σημάδια δηλαδή, συνήθως υπάρχουν εκεί, απλώς για τους δικούς του ο καθένας λόγους, επιλέγει πολλές φορές να μην τα δει, να μην τους δώσει σημασία. Οι άνθρωποι όμως που αργότερα η συμπεριφορά τους θα μας δυσκολέψει, δεν κρύβονται. Είναι άνθρωποι που:
- Δεν σέβονται τα όριά μας. Όχι μόνο τα σωματικά, αλλά και αυτά που σχετίζονται με τον χρόνο μας, τον κόπο μας, την διάθεση μας κλπ.
- Σε κρίνουν, αλλά δεν σου λένε ποτέ και τι ζητάνε από εσένα. Μαζεύουν όλα σου λάθη σε έναν κουβά και στον πετάνε όποτε τους δοθεί η ευκαιρία, αλλά δεν υπάρχει πουθενά και ένα μικρότερο έστω κουβαδάκι με τα σωστά…
- Δεν μιλάνε για τα συναισθήματά τους, αλλά συνήθως τα μαζεύουν και κάποια στιγμή κάνουν μια μεγάλη έκρηξη.
- Δεν ζητούν ποτέ συγνώμη.
- Μέσα στις σχέσεις ζηλεύουν χωρίς αποδείξεις, σε αποκλείουν σταδιακά από φίλους και γνωστούς του παρελθόντος σου και μονοπωλούν όλο τον ελεύθερο χρόνο σου.
Τι συμβαίνει όμως όταν η τοξική συμπεριφορά ξεκινά από εμάς; Πώς αναγνωρίζουμε το δικό μας δυσλειτουργικό κομμάτι;
Πόσες φορές μας έχουμε «πιάσει» να κρατάμε μούτρα; Να μην αντιδρούμε ούτε θετικά ούτε αρνητικά «θάβοντας» τα συναισθήματά μας; Να ανεχόμαστε υπερβολικά ή να μην ανεχόμαστε τίποτα; Να μας φταίνε πάντα οι άλλοι για όλα μας τα δεινά; Ή να αδιαφορούμε για τα αισθήματα των άλλων; Αν έχουμε εντοπίσει συχνές τέτοιες αντιδράσεις ,ας αναρωτηθούμε εκείνες τις στιγμές ποιον μας θυμίζουμε, ποιανού την συμπεριφορά έχουμε αντιγράψει, αν έχουμε πληγώσει αγαπημένους μας και αν μας εξυπηρετεί κάπου αυτή η συμπεριφορά.
Η αλήθεια είναι ότι αν εστιάζει κανείς στην αρνητικότητα, τη μιζέρια, την ανασφάλεια, την απαισιοδοξία, μόνο αυτά βλέπει γύρω του και μόνο γύρω από αυτά περιστρέφεται η ζωή του. Ας θυμόμαστε την φράση « Αν δεν κοιτάς εκεί που θες να πας, θα πας εκεί που κοιτάς!» και ας μειώσουμε ήρεμα και συνειδητά την αρνητικότητα από την κάθε μας μέρα .
Κοινά παραδείγματα τοξικής συμπεριφοράς
Ένα πολυσυζητημένο θέμα που αναμφισβήτητα άπτεται των τοξικών συμπεριφορών, είναι το bullying, ο σχολικός εκφοβισμός , που έχει πάρει διαστάσεις χιονοστιβάδας! Ενώ επεκτείνεται και στα επόμενα χρόνια της ζωής του ατόμου που το προκαλεί με την μορφή των απειλητικών συμπεριφορών.
Ένα άλλο είναι το guilt tripping, οι χειριστικές συμπεριφορές δηλαδή, των οποίων γινόμαστε συχνά θύματα χωρίς καν να το αντιληφθούμε. Έχει χαρακτηριστεί ως παιχνίδι χωρίς κανόνες, στο οποίο παίζει κάποιος, παρά την θέλησή του! Ο «αντίπαλος» σου εδώ σε γνωρίζει καλά, θυμάται όλες τις αδύναμες στιγμές σου και σε «κρατάει» από τις τύψεις, την ντροπή ή τις ενοχές που αυτές σου δημιουργούν, για να σου ζητήσει στην συνέχεια κάτι που δεν θα μπορέσεις να αρνηθείς και όλα αυτά, χωρίς να συγκρουστεί ποτέ ευθέως μαζί σου!
Είναι το ghosting ή stonewalling , η άρνηση δηλαδή της επικοινωνίας ή της συνεργασίας, αν μιλάμε για εργασιακές σχέσεις, αλλά και η ισοπεδωτική αδιαφορία, στα όρια του «δεν σε γνώρισα ποτέ», ή «είμαστε δυο ξένοι στο ίδιο σπίτι» σε επίπεδο πιο στενών σχέσεων.
Η εξαπάτηση, όταν δηλαδή κάποιος συνεχώς σας παραπλανά, όχι μόνο κρύβοντας την αλήθεια, αλλά βάζοντας στην θέση της κάτι άλλο, κάνοντας σας να πιστεύετε το ψεύτικο για αληθινό.
Η θυματοποίηση, που ενέχει χειριστικές συμπεριφορές, αφού το άτομο που επιλέγει να βλέπει τον εαυτό του ως θύμα, παράλληλα, αντιλαμβάνεται ότι δεν έχει τον έλεγχο σε τίποτα, άρα είναι αβοήθητο και χρειάζεται προστάτη, αφού δεν μπορεί έχει την ευθύνη για οτιδήποτε του συμβαίνει, αφού για όλα φταίνε οι άλλοι!
Και φυσικά η παραβίαση ορίων! Όλων των ειδών των ορίων μας, των σωματικών, συναισθηματικών, ψυχικών, αλλά και των αναγκών, του χρόνου, των θέλω μας κ.α.
Τρόποι να αντιμετωπίσεις τις τοξικές συμπεριφορές
Το πρώτο πράγμα που χρειάζεται να μάθει κανείς για να προστατευτεί από την όποια τοξική συμπεριφορά είναι:
- Να μάθει να βάζει τα όρια του.
- Να μάθει να ακούει ουσιαστικά τον εαυτό του, αλλά και
- Να αποκωδικοποιεί με ορθολογικό, πραγματιστικό και εμπειρικό τρόπο τα όσα ακούει γύρω του.
- Να αναζητήσει ένα ασφαλές πλαίσιο που θα του επιτρέψει να απομακρυνθεί από όσους δεν του επιτρέπουν να είναι η καλύτερη εκδοχή του εαυτού του και
- Να μάθει στην αυτοφροντίδα με την βοήθεια ειδικών!
Είναι σημαντικό να μην αφήνουμε την ζωή μας στα χέρια άλλων. Να δούμε ολόκληρη την εικόνα και να επιλέξουμε αυτό που πραγματικά θα μας βοηθήσει να εξελιχθούμε.
Στο Ολιστικό Κέντρο Ψυχικής Υγείας και Ευζωίας roē , μπορούμε να γίνουμε οι αρωγοί σου στην πορεία της υποστήριξης και ενδυνάμωσης που έχεις ανάγκη την συγκεκριμένη περίοδο της ζωή σου.
Δείτε τα σχετικά σεμινάρια στις 07/02 και 22/02 με θέμα “Τοξικές συμπεριφορές γύρω μας – Πώς τις αναγνωρίζουμε και πώς τις διαχειριζόμαστε”
