Ο διαδικτυακός εκφοβισμός (cyberbullying) είναι ένα σοβαρό κοινωνικό φαινόμενο που άρχισε να εμφανίζεται με την εξάπλωση του διαδικτύου στα τέλη της δεκαετίας του 1990 και τις αρχές του 2000, φέρνοντας επιπτώσεις στην ψυχική υγεία και την κοινωνική ζωή των θυμάτων. Μπορεί να επηρεάσει άτομα κάθε ηλικίας, αλλά συχνά στοχεύει εφήβους και νέους που χρησιμοποιούν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τις διαδικτυακές πλατφόρμες επικοινωνίας.
Πιο συγκεκριμένα, ο όρος διαδικτυακός εκφοβισμός αφορά τον εκφοβισμό, την απειλή, την τρομοκρατία, την ταπείνωση και την παρενόχληση μέσω της χρήσης του Διαδικτύου, των κινητών τηλεφώνων ή άλλων ψηφιακών τεχνολογιών. Αφορά κυρίως παιδιά, προ εφήβους και εφήβους, οι οποίοι δέχονται την παρενόχληση από συνομηλίκους τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι άτομα μεγαλύτερης ηλικίας αποκλείονται, καθώς υπάρχουν πολλές περιπτώσεις ατόμων μεγαλύτερης ηλικίας που έχουν δεχτεί cyberbulling. Την τελευταία δεκαπενταετία με την εξάπλωση των social media, ο διαδικτυακός εκφοβισμός έγινε πιο έντονος, με περιπτώσεις που περιλάμβαναν δημόσιο εξευτελισμό, διασυρμό και εκδικητική δημοσίευση προσωπικών δεδομένων. Με την κυριαρχία των smartphones, των εφαρμογών ανταλλαγής μηνυμάτων (WhatsApp, Snapchat, Instagram) και των live-streaming πλατφορμών, το cyberbullying εξελίχθηκε και περιλαμβάνει νέες μορφές, όπως το doxing (ιδιωτικές πληροφορίες, εικόνες ή βίντεο σχετικά με κάποιον κοινοποιούνται δημόσια χωρίς άδεια), το revenge porn και το trolling (επίμονα υβριστικά σχόλια). Ο διαδικτυακός εκφοβισμός είναι πιο κρυφός σε σχέση με άλλες μορφές εκφοβισμού, πράγμα που τον κάνει πιο επικίνδυνο και δύσκολα ανιχνεύσιμο, καθώς μπορεί να περάσει απαρατήρητος, τα δεδομένα να διαγραφούν και ο θύτης να κρυφτεί πίσω από ψεύτικα προφίλ.
Μορφές που μπορεί να αποκτήσει ο Διαδικτυακός Εκφοβισμός
Μορφές του διαδικτυακού εκφοβισμού περιλαμβάνουν: την αποστολή ανάρμοστων μηνυμάτων, τον αποκλεισμό ατόμων από διαδικτυακές συνομιλίες, την παραβίαση λογαριασμών, τη δημοσίευση ενοχλητικών φωτογραφιών και τη διάδοση μεταξύ άλλων προσβλητικών φημών. Η αποστολή προσβλητικών μηνυμάτων, e-mails ή σχολίων, καθώς και η κοινοποίηση εξευτελιστικών «αστείων», μπορεί να απευθύνεται άμεσα στο θύμα ή να διαμοιράζεται σε μια ομάδα ατόμων, ενισχύοντας το φαινόμενο του εκφοβισμού.
Οι μορφές του αναλυτικότερα :
- Η λεκτική κακοποίηση μπορεί να εκδηλωθεί μέσα από προσβλητικές φράσεις, υποτιμητικά σχόλια ή επιθετική γλώσσα.
- Η διάδοση φημών αναφέρεται στη σκόπιμη διασπορά ψευδών ή βλαπτικών πληροφοριών.
- Οι απειλές, για την σωματική ακεραιότητα του θύματος ή κοντινών του προσώπων.
- Η παρενόχληση περιλαμβάνει συνεχείς ανεπιθύμητες συμπεριφορές, όπως ενοχλητικά μηνύματα, προσβολές και εκφοβιστικές ενέργειες.
Οι επιπτώσεις του Cyberbullying στην ψυχική υγεία
Οι επιπτώσεις του διαδικτυακού εκφοβισμού είναι σοβαρές και πολλαπλές, επηρεάζοντας σε βάθος την ψυχολογική υγεία. Επειδή συχνά ο εκφοβισμός είναι δυσδιάκριτος και μπορεί να μην είναι άμεσα ορατός, αρκετά θύματα βιώνουν την κακοποίηση σιωπηλά.
Σε νοητικό επίπεδο η αποτυχία να διαχειριστεί κάποιος τον διαδικτυακό εκφοβισμό μπορεί να έχει και αρνητικές επιπτώσεις στις ακαδημαϊκές ή επαγγελματικές του επιδόσεις. Η μείωση της αυτοεκτίμησης και η αίσθηση αδυναμίας μπορεί να επηρεάσουν τη συγκέντρωση και το ενδιαφέρον για μάθηση ή εργασία, κάτι που μπορεί να οδηγήσει σε μειωμένη απόδοση στο σχολείο ή στον εργασιακό χώρο. Αισθήματα αναστάτωσης, δυσκολίας στη συγκέντρωση και στην κριτική σκέψη, επίσης, μπορεί να εμφανιστούν.
Σε συναισθηματικό επίπεδο η ντροπή και ο φόβος της κοινωνικής αποδοκιμασίας κάνουν την κατάσταση ακόμη πιο δύσκολη για το θύμα, εντείνοντας την απομόνωση και την ψυχική δυσφορία. Πολλά θύματα φοβούνται να εκφράσουν τις εμπειρίες τους ή να αναζητήσουν βοήθεια, καθώς ο εκφοβισμός μπορεί να περιλαμβάνει προσωπικά δεδομένα ή ψευδείς φήμες που τους εκθέτουν και τους στιγματίζουν. Η χαμηλή αυτοεκτίμηση είναι επίσης μια συχνή συνέπεια που δρα στο συναισθηματικό επίπεδο και επηρεάζει βαθιά την αυτοεικόνα και την αυτοπεποίθηση των θυμάτων. Συχνά, τα άτομα που είναι θύματα εκφοβισμού βλέπουν τον εαυτό τους μέσα από τα μάτια των θυτών τους, πιστεύοντας τα αρνητικά σχόλια και τις προσβολές τους. Αυτή η αλλαγή στην αυτοεκτίμηση μπορεί να οδηγήσει σε αίσθημα ανικανότητας και απομόνωσης, καθώς τα άτομα πιστεύουν ότι δεν μπορούν να υπερασπιστούν τον εαυτό τους. Επιπλέον, η συνεχής ψυχολογική πίεση και η ντροπή που προκαλεί ο εκφοβισμός μπορεί να προκαλέσουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα όπως άγχος, κατάθλιψη ακόμα και τάσεις αυτοκτονίας. Η έλλειψη υποστήριξης και η αίσθηση ότι ο εκφοβισμός είναι αδύνατο να σταματήσει εντείνει το αίσθημα της ανασφάλειας και της απογοήτευσης.
Σε σωματικό επίπεδο, το άτομο νιώθει κουρασμένο (απώλεια ύπνου) ή παρουσιάζει συμπτώματα όπως πόνο στο στομάχι, πονοκεφάλους κ.α.
Επομένως, η έγκαιρη αναγνώριση του προβλήματος, η ψυχολογική υποστήριξη και η ευαισθητοποίηση για την αντιμετώπιση του είναι κρίσιμα βήματα για την αποτροπή και την ελαχιστοποίηση των σοβαρών συνεπειών του. Η roē προσφέρει ένα ασφαλές και υποστηρικτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο τα άτομα μπορούν να αναγνωρίσουν τα συναισθήματα που προκαλούνται από τον εκφοβισμό, όπως η ντροπή, η απογοήτευση και ο θυμός. Μπορούν να βοηθηθούν στο να μειώσουν τα επίπεδα του άγχους και του φόβου και να ανακτήσουν την ψυχική τους υγεία.
Σημάδια ότι κάποιος είναι θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού
Τα πιο κοινά σημάδια που μπορεί να φανερώνουν ότι κάποιος είναι θύμα είναι τα εξής:
Αλλαγές στη συμπεριφορά
Ένα από τα πιο συνηθισμένα σημάδια ότι κάποιος μπορεί να είναι θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού είναι οι σημαντικές αλλαγές στη συμπεριφορά του. Το άτομο μπορεί να αρχίσει να απομονώνεται από τους γύρω του, να αποφεύγει τις κοινωνικές επαφές ή να μην ενδιαφέρεται πια για δραστηριότητες που του άρεσαν στο παρελθόν. Επίσης, μπορεί να παρατηρηθεί ότι αποφεύγει τη χρήση του διαδικτύου ή των κοινωνικών μέσων, καθώς αυτό τους προκαλεί άγχος ή φόβο.
Αλλαγές στη διάθεση
Οι αλλαγές στη διάθεση είναι ένα άλλο σημάδι που μπορεί να υποδεικνύει ότι κάποιος βιώνει διαδικτυακό εκφοβισμό. Μπορεί να εμφανιστούν αυξημένα επίπεδα άγχους, ανησυχίας ή φόβου, συχνά για αλληλεπιδράσεις στο διαδίκτυο. Ενδέχεται να βιώνεται κατάθλιψη, με αποτέλεσμα τα άτομα να δείχνουν απογοητευμένα. Η έντονη ευερεθιστότητα και οι εκρήξεις θυμού χωρίς προφανή λόγο μπορεί να αποτελούν επίσης ένδειξη συναισθηματικής πίεσης.
Φυσικές αλλαγές
Ο διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις και στην φυσική υγεία των ατόμων. Συχνές διαταραχές στον ύπνο, όπως η αϋπνία ή οι νυχτερινοί εφιάλτες, είναι κοινά φαινόμενα που βιώνουν τα θύματα εκφοβισμού. Επίσης, μπορεί να παρατηρηθούν αλλαγές στις διατροφικές συνήθειες, με τα άτομα να χάνουν ή να παίρνουν βάρος λόγω του άγχους και της συναισθηματικής έντασης που προκαλεί ο εκφοβισμός. Επιπλέον, φυσικές ενοχλήσεις, όπως πονοκέφαλοι, πόνοι στην κοιλιά ή μυϊκοί πόνοι, μπορεί να είναι αποτέλεσμα της ψυχικής και σωματικής πίεσης.
Τι πρέπει να κάνουν τα θύματα του διαδικτυακού εκφοβισμού
Ο Διαδικτυακός εκφοβισμός μπορεί να είναι μια δύσκολη και επώδυνη εμπειρία, αλλά να θυμάστε ότι δεν είστε μόνοι και ότι υπάρχουν τρόποι να προστατεύσετε τον εαυτό σας και να ανακτήσετε την ηρεμία σας.
Ας δούμε μαζί πώς μπορείτε να φροντίσετε τον εαυτό σας σε αυτή τη δύσκολη στιγμή.
Μην απαντάτε στα εκφοβιστικά μηνύματα
Αντιμετωπίστε την κατάσταση με ψυχραιμία. Ο εκφοβιστής επιδιώκει μια αντίδραση, αλλά εσείς έχετε τη δύναμη να μην του τη δώσετε. Κάνοντας ένα βήμα πίσω και επιλέγοντας να μην εμπλακείτε, παίρνετε τον έλεγχο στα χέρια σας. Δώστε χρόνο στον εαυτό σας να ηρεμήσει και θυμηθείτε ότι η σιωπή σας είναι η πιο δυνατή απάντηση. Με την απομάκρυνση, προστατεύετε την ψυχική σας ηρεμία.
Μην νιώθετε ντροπή
Αυτό που σας συμβαίνει δεν είναι δικό σας λάθος. Ο εκφοβισμός λέει περισσότερα για τον δράστη παρά για εσάς. Τα αρνητικά σχόλια ή οι προσβολές δεν καθορίζουν την αξία σας. Επιτρέψτε στον εαυτό σας να νιώσει, αλλά μην αφήσετε τη ντροπή να σας κάνει να κλείνεστε στον εαυτό σας. Αντίθετα, μιλήστε σε κάποιον που εμπιστεύεστε όπως έναν φίλο, τους γονείς σας, έναν ειδικό ή κάποιο πρόσωπο που πιστεύετε ότι μπορεί να σας στηρίξει.
Εστιάστε στα θετικά πράγματα στη ζωή σας
Ο εκφοβισμός μπορεί να σας κάνει να αισθανθείτε αδύναμοι, αλλά να θυμάστε ότι η ζωή σας δεν ορίζεται από αυτή την εμπειρία. Δώστε χώρο σε ό,τι σας γεμίζει χαρά:
- Περάστε χρόνο με άτομα που σας αγαπούν και σας κάνουν να νιώθετε ασφαλείς.
- Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που σας ευχαριστούν, όπως η μουσική, η τέχνη, η άσκηση, το διάβασμα κ.α.
- Θυμηθείτε τις δυνάμεις που έχετε και πως είχατε καταφέρει να αντιμετωπίσετε δύσκολες καταστάσεις στο παρελθόν.
Όσο δύσκολες κι αν είναι οι στιγμές, πάντα υπάρχουν φως και αγάπη στη ζωή σας, το μόνο που έχετε να κάνετε είναι να τα αναζητήσετε.
Επικοινωνήστε με κάποιον ειδικό (ψυχολόγο-σύμβουλο ψυχικής υγείας-ψυχοθεραπευτή)
Το να ζητήσετε βοήθεια δεν σημαίνει αδυναμία, αντίθετα είναι πράξη δύναμης και αυτοφροντίδας. Η ψυχοθεραπεία μπορεί να σας βοηθήσει να διαχειριστείτε τα συναισθήματα που προκύπτουν από τον εκφοβισμό, να ενισχύσετε την αυτοπεποίθησή σας, να μάθετε να θέτετε υγιή όρια και να βρείτε τρόπους να ανακτήσετε την ψυχική σας ηρεμία. Αν νιώθετε ότι η κατάσταση σας βαραίνει, υπάρχουν άνθρωποι που θέλουν και μπορούν να σας στηρίξουν.
Στην roē η προσέγγισή μας στη θεραπεία, είναι ένας δρόμος προς την ενδυνάμωση
Ως θεραπευτές μπορούμε να σε βοηθήσουμε να ενδυναμώσεις τις σχέσεις σου με την οικογένεια και τους φίλους και να νιώθεις ασφάλεια και στήριξη. Να αναγνωρίσεις και να επεξεργαστείς τα συναισθήματα σου χωρίς να τα καταπιέζεις και να σου δείξουμε τεχνικές με τις οποίες θα χαλαρώνεις και θα ανακουφίζεσαι από τα δύσκολα συναισθήματα.
Πώς θα προστατευθείτε από το Cyberbullying
Το διαδίκτυο είναι ένας χώρος επικοινωνίας, γνώσης και σύνδεσης, αλλά μπορεί επίσης να γίνει πηγή άγχους και δυσάρεστων εμπειριών. Το πιο σημαντικό είναι να νιώθεις ασφαλής και να προστατεύεις την προσωπική σου ηρεμία.
- Διατήρησε τα προσωπικά σου στοιχεία ιδιωτικά. Η διεύθυνσή σου, ο αριθμός τηλεφώνου σου και άλλες προσωπικές πληροφορίες είναι πολύτιμες και αξίζουν προστασία.
- Αν δεν γνωρίζεις τον αποστολέα, μην ανοίγεις το μήνυμα. Δώσε στον εαυτό σου την άδεια να απορρίπτει ό,τι σε κάνει να νιώθεις ανασφαλής.
Εάν βιώνεις διαδικτυακό εκφοβισμό και αναγνωρίζεις κάποια από τα παραπάνω σημάδια, να θυμάσαι ότι δεν είσαι μόνος. Κατανοούμε το βαθύ ψυχολογικό αντίκτυπο που μπορεί να έχει στην ζωή σου και είναι πολύ σημαντικό να κατανοήσεις ότι η κατάσταση αυτή δεν είναι αποτέλεσμα της δικής σου αξίας ή προσωπικότητας.Υπάρχουν άνθρωποι που νοιάζονται για εσένα και θέλουν να σε βοηθήσουν.
Ζήτησε βοήθεια και μην φοβάσαι να μιλήσεις για αυτό που συμβαίνει.
Στο Κέντρο Ολιστικής Ψυχοθεραπείας roē, μπορούμε να σε βοηθήσουμε να διαχειριστείς το άγχος, τον φόβο και τις αρνητικές σκέψεις που προκύπτουν από τον εκφοβισμό, να ενισχύσεις την αυτοεκτίμησή σου, αναπτύσσοντας μηχανισμούς ανθεκτικότητας και να επανασυνδεθείς με τον εαυτό σου. Είμαστε εδώ να σε βοηθήσουμε να επαναφέρεις την ψυχική σου ευημερία.
