Ένα από τα μεγαλύτερα ζητήματα που απασχολεί τους γονείς είναι η ζήλια μεταξύ αδελφών. Σε αυτό το άρθρο, θα δούμε ποια είναι τα αίτια, πώς θα την αντιμετωπίσετε, πώς μπορείτε να την προλάβετε αλλά και πότε χρειάζεται η επικοινωνία με ειδικό.
Τι είναι η αδελφική ζήλια;
Αδελφική ζήλια ονομάζουμε τον ανταγωνισμό και την διαμάχη μεταξύ αδελφών στην οικογένεια. Οι περισσότεροι γονείς ανησυχούμε για τις σχέσεις των αδελφών από την στιγμή της γέννησης του δεύτερου παιδιού. Αναρωτιόμαστε πώς θα διαχειριστεί το παιδί μας την άφιξη του νέου μέλους και αν μεταξύ τους τα αδέρφια θα αναπτύξουν υγιείς σχέσεις.
Η αλήθεια είναι ότι είναι απόλυτα φυσιολογικό για το πρώτο παιδί να έχει ανάμεικτα συναισθήματα για τον ερχομό του νέου μέλους. Ξαφνικά, εκεί που όλη η προσοχή ήταν στραμμένη στο ένα παιδί, οι γονείς χρειάζεται να αφιερώσουν χρόνο και στο άλλο μέλος, με αποτέλεσμα το πρώτο παιδί να το λαμβάνει αυτό ως κάτι αρνητικό.
Για αυτό είναι πολύ σημαντικό, ως γονείς, να δώσουμε σημασία στο πώς θα διαχειριστούμε τον ερχομό του νέου μέλους για να μην εντείνουμε συναισθήματα ζήλιας.
Πώς εκδηλώνεται η αδελφική ζήλια;
Η ζήλια μεταξύ των αδελφών πολλές φορές εκδηλώνεται με έντονες συμπεριφορές, όπως φωνές και χτυπήματα. Κάποιες φορές τα μεγαλύτερα αδέλφια δεν θέλουν να μοιραστούν τα παιχνίδια τους με τα μικρότερα παιδιά, ή εκφράζουν δύσκολα και έντονα συναισθήματα απέναντι στα αδέρφια τους.
Ποια είναι τα αίτια της αδελφικής ζήλιας;
Πριν μιλήσουμε όμως για αδελφική ζήλια και αν αυτές οι συμπεριφορές είναι ανησυχητικές, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε τα αναπτυξιακά στάδια, ανάλογα την ηλικία των παιδιών.
Στις μικρές ηλικίες, ένα παιδί τεσσάρων χρονών, όταν παίζει με το αδελφάκι του που είναι δύο χρονών, χρειάζεται να κατανοήσουμε ότι δεν του είναι εύκολο να μοιραστεί τα παιχνίδια του και εξαρτάται από εμάς του γονείς πώς θα βοηθήσουμε τα παιδιά να διαχειριστούν τις μεταξύ τους συγκρούσεις.
Στις μικρές ηλικίες είναι σημαντικό να περιμένουμε διάφορες συμπεριφορές, οι οποίες έχουν να κάνουν με την ηλικία και πρέπει να τις γνωρίζουμε για να τις διαχειριζόμαστε με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην ενθαρρύνουμε την ζήλια μεταξύ αδελφών:
- Το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να χτυπήσει το μικρότερο
- Το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να κάνει πισωγύρισμα στον ύπνο και να θέλει να κοιμάται μαζί σας
- Το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να αρνείται να φάει
- Το μεγαλύτερο παιδί μπορεί να ζητάει να περάσει περισσότερο χρόνο μαζί σας
Τα μικρά παιδιά από 0-6 που η μεταξύ τους διαφορά ηλικίας είναι ένα έως τρία χρόνια περίπου, είναι μια πιο απαιτητική περίοδος και για τα παιδιά και για τους γονείς. Αυτό συμβαίνει γιατί ένα παιδί τριών – τεσσάρων ετών αναπτυξιακά ακόμα, χρειάζεται σε μεγάλο βαθμό τη φροντίδα των γονιών. Δεν μπορεί εύκολα να κατανοήσει και να αποδεχτεί την προσοχή που χρειάζεται το νεογέννητο.
Όταν η διαφορά ηλικίας είναι μεγαλύτερη από δύο – τρία χρόνια, για το μεγαλύτερο παιδί είναι ίσως πιο εύκολο να κατανοήσει και να αποδεχτεί τον ερχομό του νέου μέλους, να το διαχειριστεί καλύτερα και εκεί να δούμε ότι οι σχέσεις είναι πιο ομαλές.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να κατανοήσουμε :
- Ότι ένας βαθμός ζήλιας μπορεί να υπάρχει και είναι αποδεκτός
- Οι αδελφικές συγκρούσεις είναι φυσιολογικές, αρκεί να βοηθήσουμε τα παιδιά να μάθουν να διαχειρίζονται αυτές τις συγκρούσεις
- Πόσο σημαντικό ρόλο θα παίξει ο δικός μας τρόπος ανατροφής ανάμεσα στα δύο αδέλφια για να χτιστεί μια υγιή σχέση.
Πρακτικές συμβουλές για το τι να κάνετε, ώστε να αντιμετωπίσετε την αδελφική ζήλια:
Ο σημαντικότερος παράγοντας για να μην εντείνουμε την ζήλια μεταξύ αδελφών, είναι ο τρόπος που ανατρέφουμε τα παιδιά μας.
- Συχνά έχουμε περισσότερες προσδοκίες από το μεγαλύτερο παιδί να κατανοήσει το μικρότερο.
- Βάζουμε το μεγαλύτερο παιδί να φροντίζει το μικρότερο
- Πολλές φορές, μπαίνουμε σε διαδικασία σύγκρισης του ενός παιδιού με το άλλο.
Όλα τα παραπάνω δυσκολεύουν τη σχέση μας με τα παιδιά και εντείνουν τη ζήλια μεταξύ των αδελφών. Χρειάζεται να αποδεχτούμε ότι κάθε παιδί είναι διαφορετικό, το μεγαλύτερο παιδί παραμένει παιδί και δεν μπορεί να και δεν είναι η θέση του να κατανοεί πάντα το μικρότερο ή να το φροντίζει .
Θα αναφέρουμε κάποια παραδείγματα πρακτικά για να το κατανοήσουμε καλύτερα:
Αντιμετώπιση Ζήλιας σε νήπια:
Παράδειγμα: Το πέντε χρονών παιδί δεν θέλει να μοιραστεί τα παιχνίδι του και χτυπάει το μικρότερο αδελφάκι του δύο χρονών.
Συνήθως, λόγω των προσδοκιών που έχουμε για το μεγαλύτερο παιδί, εναντιωνόμαστε και φωνάζουμε στο παιδί που χτύπησε το μικρότερο. Μαλώνουμε το 5 χρονών παιδί, λέγοντάς του ότι δεν χτυπάμε και ότι θα έπρεπε να δώσει το παιχνίδι του στο μικρότερο αδελφό του.
Με αυτό τον τρόπο έχουμε ακούσει και έχουμε προστατέψει το μικρότερο παιδί, όμως δεν έχουμε δει το αίτημα του πέντε ετών παιδιού μας ότι δεν ήθελε να μοιραστεί το παιχνίδι του, θύμωσε που το τράβηξε το μικρότερο και τον χτύπησε.
Σίγουρα χρειάζεται να σταματήσουμε και να βάλουμε όριο στην δύσκολη συμπεριφορά, σίγουρα επικοινωνούμε ότι δεν χτυπάμε, όμως χρειάζεται να αναγνωρίσουμε και την ανάγκη και το συναίσθημα του μεγαλύτερου παιδιού.
Πόσο διαφορετικό θα ήταν αν λέγαμε : «όχι δεν χτυπάμε, έχεις θυμώσει που σου παίρνει τα παιχνίδια σου, δεν ήθελες να στα τραβάει. Ο μικρότερος αδελφός σου θέλει να δει τα παιχνίδια σου, υπάρχει κάτι που θα ήθελες να μοιραστείς μαζί του;
Με το παραπάνω παράδειγμα περιγράφουμε το γεγονός, αναγνωρίζουμε τις ανάγκες και των δύο παιδιών, θέτουμε όρια για την άσχημη συμπεριφορά, όχι όμως στο συναίσθημά του.
Παράδειγμα: Πάμε να κοιμίσουμε το 1 έτους παιδί μας και το μεγαλύτερο παιδί 6 ετών μας ζητάει εκείνη την ώρα να παίξουμε.
Πολλές φορές, λόγω της πίεσης και της κούρασης της καθημερινότητας, μπορεί να απαντήσουμε: «Τώρα δεν μπορώ, πρέπει να κοιμίσω την αδελφή σου»
Με αυτόν τον τρόπο, άθελά μας δεν έχουμε αναγνωρίσει την ανάγκη του μεγαλύτερου παιδιού και αυτό που φαίνεται στο μεγαλύτερο παιδί είναι ότι δεν έχουμε χρόνο λόγω του μικρότερου και έτσι εντείνεται το συναίσθημα της ζήλιας.
Αν την ώρα που το μεγαλύτερο παιδί μας εξέφραζε την ανάγκη του για παιχνίδι, του λέγαμε:
«Θέλεις να παίξουμε, θέλω και εγώ πολύ να παίξουμε μαζί, βρες τι παιχνίδι θα κάνουμε και έρχομαι μόλις κοιμίσω την αδελφή σου»
Με αυτό τον τρόπο έχουμε αναγνωρίσει την ανάγκη του, ανταποκρινόμαστε και δείχνουμε και τη δική μας θέληση για σύνδεση και ακόμη δεν έχουμε σταθεί στο άλλο παιδί, ότι είναι η αιτία που δεν έχω χρόνο για σένα.
Αντιμετώπιση Ζήλιας στην εφηβεία και την προεφηβεία:
Παράδειγμα: όταν το μεγαλύτερο παιδί μας είναι 13 ετών και το μικρότερο 10 ετών και λέμε στο μικρότερο παιδί «Δεν βλέπεις τον μεγαλύτερο αδελφό σου, πόσο πολύ διαβάζει, κάνει όλα τα μαθήματά του, ενώ εσένα χρειάζεται να σε κυνηγάω συνέχεια.»
Σε αυτό το παράδειγμα βλέπουμε ότι βάζουμε τα παιδιά σε διαδικασία σύγκρισης. Αναγνωρίζουμε την ικανότητα του ενός παιδιού και αναφέρουμε την αδυναμία του άλλου παιδιού κάνοντάς το να νιώθει μειονεκτικά. Η σύγκριση μεταξύ των παιδιών αναδύει δύσκολα συναισθήματα στα παιδιά και εντείνει την ζήλια.
Πώς να βοηθήσετε τα παιδιά σας να αναπτύξουν υγιείς σχέσεις;
Οι συνθήκες και η καθημερινότητα για τους γονείς δεν είναι εύκολες και ο χρόνος είναι πολύ περιορισμένος. Ο χρόνος είναι πιεσμένος και με ένα παιδί, πόσο μάλλον με περισσότερα. Το να καταφέρουμε να αφιερώσουμε ποιοτικό χρόνο στα παιδιά μας δεν είναι πάντα εύκολο. Ακόμα, όμως, και ο λίγος χρόνος που μένει είναι σημαντικό να αξιοποιείται ουσιαστικά με τα παιδιά μας, για να ενδυναμώνουμε και τη σχέση μας μαζί τους, αλλά και για να βοηθάμε τη μεταξύ τους σχέση.
Για να βοηθήσουμε τα παιδιά να μην εντείνουν συναισθήματα ζήλιας μεταξύ τους:
- Να προετοιμάζουμε το μεγαλύτερο παιδί για τον ερχομό του νέου μέλους
- Να αποδεχτούμε τον πρώτο καιρό τα δύσκολα συναισθήματα που μπορεί να βιώσει το μεγαλύτερο παιδί, χάνοντας την απόλυτη προσοχή που είχε.
- Να ενημερωθούμε για τα αναπτυξιακά στάδια και να κατανοήσουμε ότι ειδικά στις μικρές ηλικίες με μικρές ηλικιακές διαφορές, θα υπάρχουν συγκρούσεις ανάμεσα στα αδέλφια και είναι σημαντικό να τα βοηθήσουμε να μάθουν να τις διαχειρίζονται
- Να αναγνωρίζουμε τις ανάγκες και τα συναισθήματα και των 2 παιδιών
- Να μην μπαίνουμε σε διαδικασία συγκρίσεων
- Να μην μεταφέρουμε ενήλικες ευθύνες στο μεγαλύτερο παιδί
- Να προσπαθούμε, όσο αυτό είναι εφικτό, να περνάμε έστω και λίγο ποιοτικό χρόνο με κάθε παιδί ξεχωριστά
- Να προσπαθούμε να έχουμε κοινή γραμμή ορίων και στα 2 παιδιά
Τέλος είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι κάθε παιδί μέσα στην οικογένεια είναι ξεχωριστό και μοναδικό, όπως και κάθε μέλος της οικογένειας. Οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες, ειδικά μέσα στα αδέλφια.
Ο τρόπος διαχείρισης των συγκρούσεων μεταξύ τους από τους γονείς, όπως και η διαπαιδαγώγηση παίζουν σημαντικό ρόλο στο να προλάβουμε την δημιουργία έντονης ζήλιας ανάμεσα στα αδέλφια. Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι σημαντικό να αποδεχτούμε ως γονείς ότι καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά επειδή είναι διαφορετικές προσωπικότητες να αφήσουμε τα ίδια να αναπτύξουν τους δικούς τους δεσμούς.
H roē, αναγνωρίζοντας τις προκλήσεις των γονιών στην καθημερινότητα και στον τρόπο διαπαιδαγώγησης, στηρίζει και ενδυναμώνει τους γονείς με ενημερωτικά σεμινάρια, ομάδες και συμβουλευτική γονέων.
