Παγκόσμια Ημέρα Κατά της Δίαιτας

Τι είναι και ποιά η ιστορία της;

Η Διεθνής Ημέρα κατά της Δίαιτας (Non Diet Day) γιορτάστηκε για πρώτη φορά στο Ηνωμένο Βασίλειο στις 5 Μαΐου 1992. Η Βρετανίδα φεμινίστρια Mary Evans Young πιστώνεται ότι ξεκίνησε το κίνημα, εμπνευσμένη από της ιστορία ανάρρωσης της από ανορεξία. Ξεκίνησε από από ένα απλό πικ νικ στο Hyde Park στο οποίο συμμετείχαν μόλις 12 γυναίκες, για να αποτελέσει 32 χρόνια μετά, ένα παγκόσμιο κίνημα.

H ημέρα αυτή υπάρχει για να μας υπενθυμίζει:

• Την σημασία της αποδοχής του σώματος, της διαφορετικότητας και του σεβασμού για όλα τα σχήματα και τα μεγέθη του σώματος
• Την μάχη για την εξάλειψη του στίγματος της παχυσαρκίας, της χονδροφοβίας και της σωματικής προκατάληψης
• Πως υπάρχουν βιώσιμες και ανθρωποκεντρικές μέθοδοι που απαντούν στην ανάγκη για βελτίωση της διατροφικής συμπεριφοράς και των διατροφικών συνηθειών

Η κουλτούρα της δίαιτας 

Ενώ η λέξη diet έχει ελληνικές ρίζες και ετυμολογικά δηλώνει τρόπο ζωής – πνευματικά και σωματικά – ωστόσο θα μπορούσε κανείς να μιλήσει για σχεδόν έκπτωση της έννοιας. Είναι συνώνυμη του θρίλερ! Της στέρησης, της ταλαιπωρίας και της στεναχώριας.

Η πρώτη επίσημη καταγεγραμμένη δίαιτα ήταν αυτή του πειράματος Λιμοκτονίας της Μινεσότα (The Minnesota starvation experiment) που έγινε κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου. Σκοπός του πειράματος αυτού ήταν να βρει ο Αμερικάνικος Στρατός αποτελεσματικό τρόπο να αντιμετωπίσει τις λιμοκτονίες στην Ευρώπη. Μειωμένη ενέργεια, αδυναμία, κατάθλιψη και έντονες σκέψεις για φαγητό ήταν κάποια από τα συμπτώματα από την σημαντικά μειωμένη πρόσληψη τροφής. Σχεδόν ογδόντα χρόνια μετά πάνω από 1000 μοντέλα δίαιτας έχουν καταγραφεί. 

Πάντα το κυρίαρχο αίτημα στις δίαιτες είναι η απώλεια βάρους. Ωστόσο τα αποτελέσματα των ερευνών είναι σαφή! Οι δίαιτες δεν «δουλεύουν»! Στο 80% των περιπτώσεων οι διαιτώμενοι επιστρέφουν στο αρχικό τους βάρος στα επόμενα 3-5 χρόνια, ενώ το 1 στους 3 παίρνει περισσότερα κιλά από όσα είχε όταν ξεκίνησε την δίαιτα! 

Οι αρνητικές συνέπειες 

Ο αυστηρός θερμιδικός περιορισμός και η αποφυγή ή ο αποκλεισμός ομάδων τροφίμων μπορεί να οδηγήσει σε ανεπάρκειες, θρεπτικών συστατικών, διαταραχές στο μεταβολισμό της γλυκόζης, καρδιαγγειακά προβλήματα, μείωση μεταβολικού ρυθμού κ.α.

Οι επιπτώσεις σε ψυχολογικές επίπεδο είναι εξίσου σημαντικές: αρνητική εικόνα σώματος, άγχος, διαταραγμένη σχέση με την τροφή, χαμηλή αυτοεκτίμηση, αποσύνδεση από τις σωματικές αισθήσεις πείνας και κορεσμού, συναισθηματική κατανάλωση φαγητού είναι κάποιες από αυτές.

Το στίγμα της παχυσαρκίας

• Τα άτομα με παχυσαρκία εκτός από το γεγονός βρίσκονται σε υψηλό ρίσκο εμφάνισης συνοδών ασθενειών, βιώνουν και ένα έντονο κοινωνικό στίγμα. Το στίγμα της παχυσαρκίας αφορά γυναίκες και άντρες, ενήλικες και παιδιά.
• Το στίγμα της παχυσαρκίας είναι ιδιαίτερα υψηλό σε νεαρά άτομα με υψηλό σωματικό βάρος όπου και αποτελούν θύματα αυτού του διαχωρισμού που ξεκινά από την ίδια την οικογένεια, τους δασκάλους και τους συμμαθητές τους. Το γεγονός αυτό θέτει σε κίνδυνο την ψυχική υγεία των νέων – συμπτώματα κατάθλιψης, χαμηλή αυτοεκτίμηση, και ιδεοληψίες αυτοκτονίας – δυσχεραίνει την κοινωνική τους ζωή και τις σχολικές/ακαδημαϊκές τους επιδόσεις, ενώ επιδρά και στην σωματική του υγεία υιοθετώντας κακές διατροφικές συνήθειες, μειωμένη φυσική δραστηριότητα, ενισχύοντας την χρήση ουσιών και την περαιτέρω πρόσληψη βάρους
• Το Μάρτιο του 2020 (Rubino et al., 2020), 36 διακεκριμένοι ακαδημαϊκοί συνέγραψαν μία ομόφωνη δήλωση με σκοπό να σταματήσουν την «επιδημία» του στίγματος της παχυσαρκίας και επιπλέον να γεφυρώσει το κενό που υπάρχει μεταξύ των στιγματικών αντιλήψεων αναφορικά με την παχυσαρκία και της πρόσφατης επιστημονικής γνώσης αναφορικά με τους μηχανισμούς ρύθμισης του σωματικού βάρους.
• Οι συγγραφείς τοποθετήθηκαν σε 11 βασικά σημεία/δηλώσεις που σχετίζονται με το στίγμα της παχυσαρκίας όπως: στίγμα βάρους και media, στίγμα βάρους και υγειονομική περίθαλψη, στίγμα βάρους και οι συνέπειες του κ.α.
• 99 Επιστημονικοί φορείς και Οργανισμοί παγκοσμίως υιοθέτησαν τις δηλώσεις κατά του στίγματος της παχυσαρκίας.

Body positivity & Weight inclusivity (συμπερίληψη βάρους): η απάντηση στο «ιδανικό» σωματικό βάρος.

To κίνημα του “Body positivity” προάγει την αποδοχή του σώματος ανεξαρτήτως φύλου, χρώματος, σχήματος και δυνατοτήτων. Εστιάζει σε εκείνες τις πρακτικές που καλλιεργούν την σωματική υγεία και όχι την εικόνα σώματος. 

Σύμφωνα με τον οργανισμό, Association for Size Diversity and Health (ASDAH), σωματική συμπερίληψη σημαίνει η αποδοχή και ο σεβασμός στην έμφυτη (φυσική) διαφορετικότητα των σωμάτων σε σχήμα και μέγεθος, απορρίπτοντας την εξιδανίκευση ή την ενοχοποίηση με επίκεντρο το σωματικό βάρος.

Η στάση αποδοχής και συμπεριληψης αναφορικά με το σωματικό βάρος καταρρίπτει την παγιωμένη πεποίθηση της αντιστρόφου ανάλογου σχέσης μεταξύ υγείας και σωματικού βάρους.

Το κίνημα Health At Every Size υποστηρίζει ότι:

• Η ιατρική περίθαλψη αποτελεί ανθρώπινο δικαίωμα, ανεξαρτήτου μεγέθους
• Οι υπηρεσίες υγείας οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη την κοινωνικοοικονομική, σωματική και συναισθηματική κατάσταση του κάθε ανθρώπου δύνοντας ισότιμη πρόσβαση στις σχετικές υπηρεσίες
• Η διατροφή οφείλει να προάγει την υγεία και την ευεξία, μέσω της ενσυνείδητης διατροφής και της απόλαυσης και όχι να στοχεύει αποκλειστικά στην απώλεια σωματικού βάρους μέσω περιορισμού ακολουθόντας αυστηρούς κανόνες.
• Η άσκηση οφείλει να είναι μια χαρούμενη δραστηριότητα προσαρμοσμένη αντίστοιχα τις ανάγκες και τις δυνατότητες του κάθε ανθρώπου και να μην είναι εστιασμένη στο «κάψιμο λίπους»

Σώμα και υγεία σε roē! 

Σεβόμενοι όλα τα παραπάνω μπορείς αν θες να υιοθετήσεις της παρακάτω πρακτικές διατροφικής υγείας και ευεξίας: 

1. Φάε ενσυνείδητα και απόλαυσε την κάθε σου μπουκιά χωρίς τύψεις και ενοχές. Ακού την πείνα και τον κορεσμό σου και επέλεξε εκείνες τις τροφές που θα σε θρέψουν ολιστικά.
2. Μην ξεχνάς την δίψα σου και βάλε σταθμούς ενυδάτωσης μέσα στην ημέρα σου. Τα φρούτα και τα λαχανικά περιέχουν νερό, οπότε να τα προτιμάς.
3. Να κοιμάσαι επαρκώς. Αυτό θα βοηθήσει την καλύτερη ορμονική ισορροπία του οργανισμού άρα και έμμεσα στις διατροφικές επιλογές σου.
4. Όρισε ώρες γευμάτων. Αυτο θα βοηθήσει να κατανοήσετε καλύτερα τα σημάδια πείνας και κορεσμού στο στομάχι σου και θα ρυθμίσει καλύτερα τα επίπεδα του σακχάρου στο αίμα, άρα και τα ενδεχόμενα “cravings”… 
5. Ενίσχυσε την φυσική δραστηριότητα με τρόπο που θα σε κάνει χαρούμενο. Τα οφέλη είναι πολλαπλάσια σε σχέση με την δυσκολία στην υλοποίηση ή τον στιγμιαίο «κόπο» που απαιτείται.

Αξίζεις να ζήσεις μια γεμάτη ζωή, απαλλαγμένη  από τις πιέσεις και τους περιορισμούς που θέτει η κουλτούρα της δίαιτας. 

Η  roē είναι εδώ για να σε βοηθήσει να υιοθετήσεις συμπεριφορές αγάπης και φροντίδας προς τον εαυτό σου.

Αν θες να αλλάξεις τον τρόπο με τον οποίο βλέπεις το εαυτό σου και το σώμα σου, δες το σχετικό workshop στις 25/5 με θέμα: Beach body vs Love body!

Αναφορές – Βιβλιογραφία:

Dulloo, A. G., Jacquet, J., & Montani, J. P. (2012). How dieting makes some fatter: from a perspective of human body composition autoregulation. The Proceedings of the Nutrition Society, 71(3), 379–389. https://doi.org/10.1017/S0029665112000225

Daubenmier, J., Moran, P. J., Kristeller, J., Acree, M., Bacchetti, P., Kemeny, M. E., Dallman, M., Lustig, R. H., Grunfeld, C., Nixon, D. F., Milush, J. M., Goldman, V., Laraia, B., Laugero, K. D., Woodhouse, L., Epel, E. S., & Hecht, F. M. (2016). Effects of a mindfulness-based weight loss intervention in adults with obesity: A randomized clinical trial. Obesity (Silver Spring, Md.), 24(4), 794–804. https://doi.org/10.1002/oby.21396

Dimitrov Ulian, M., Pinto, A. J., de Morais Sato, P., B Benatti, F., Lopes de Campos-Ferraz, P., Coelho, D., Roble, O. J., Sabatini, F., Perez, I., Aburad, L., Vessoni, A., Fernandez Unsain, R., Macedo Rogero, M., Toporcov, T. N., de Sá-Pinto, A. L., Gualano, B., & B Scagliusi, F. (2018). Effects of a new intervention based on the Health at Every Size approach for the management of obesity: The “Health and Wellness in Obesity” study. PloS one, 13(7), e0198401. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0198401

Promoting health without harming through digital training tools. (n.d.). Retrieved from https://breakingweightbias.eu/ 

Rubino, F., Puhl, R.M., Cummings, D.E. et al. Joint international consensus statement for ending stigma of obesity. Nat Med 26, 485–497 (2020). https://doi.org/10.1038/s41591-020-0803-x

Tomiyama, A. J., Carr, D., Granberg, E. M., Major, B., Robinson, E., Sutin, A. R., & Brewis, A. (2018). How and why weight stigma drives the obesity ‘epidemic’ and harms health. BMC medicine, 16(1), 123. https://doi.org/10.1186/s12916-018-1116-5

Zervos, K., Koletsi, M., Mantzios, M., Skopeliti, N., Tsitsas, G., & Naska, A. (2022). An Eight-Week Mindful Eating Program Applied in a Mediterranean Population With Overweight or Obesity: The EATT Intervention Study. Psychological Reports, 125(2), 1011-1040. https://doi.org/10.1177/0033294120988104