Η ψυχολογία μας στις γιορτές

Όταν ακούμε τη λέξη γιορτές, το μυαλό μας πάει σχεδόν πάντα σε διακοπές. Ειδικά οι γιορτές των Χριστουγέννων είναι άρρηκτα  συνδεδεμένες με τη χαρά, την αγάπη, την προσφορά, τις οικογενειακές και φιλικές συγκεντρώσεις, τα χαρούμενα πρόσωπα, τα γιορτινά ρούχα, τα φωτισμένα σπίτια και τα περίτεχνα στολισμένα τραπέζια, με όλα τα καλά επάνω τους!

Αυτή η πρώτη, σχεδόν κινηματογραφική εικόνα που σχηματίζεται στο μυαλό μας, σχετίζεται με τη σημασία – με το νόημα που δίνει ο καθένας μας στις περιόδους των γιορτών, αλλά και με τον τρόπο με τον οποίον τις αναμένουμε, με τις προσδοκίες που έχουμε από αυτές και εν τέλει με το πώς θα επιδράσουν στην ψυχολογία μας.

Η ψυχολογία μας στις γιορτές:

Οι γιορτές, κυρίως αυτές των Χριστουγέννων, που συνοδεύονται και από την αλλαγή του χρόνου, είναι γεμάτες από:

• Προσμονή, ενθουσιασμό, αλλά και άγχος για το αν θα είναι όλα τέλεια

• Χαρά, αλλά και στρες για το αν θα ανταπεξέλθουμε στο σύνολο των υποχρεώσεων

• Ευγνωμοσύνη για όσα έχουμε, αλλά και διάθεση για μοίρασμα, γενναιοδωρία 

• Οικογενειακές συγκεντρώσεις, αλλά και τον κρυφό φόβο για τυχόν προστριβές και φυσικά

• Αναστοχαστική διάθεση για τα όσα μπορεί να φέρει ή να αλλάξει ο Νέος Χρόνος 

Είναι αλήθεια, ότι συχνά στο όνομα των γιορτών και λόγω του ενθουσιασμού μας, μπορεί να βάλουμε ψηλά τον «πήχη», δημιουργώντας στο μυαλό μας μια σειρά από ανέφικτα -αρκετές φορές- «πρέπει», γεγονός που μπορεί με τη σειρά του να μειώσει σημαντικά τη χαρά, που στην ουσία περιμένουμε!

Προσμονή και ενθουσιασμός:

Η προσμονή και οι προσδοκίες στην περίοδο των διακοπών, οι ψυχολογικές αλλαγές κατά την φάση της προσμονής, αλλά και η διαχείρισή της προσμονής, είναι οι τρεις βασικοί πυλώνες που θα μας βοηθήσουν να κατανοήσουμε τον τρόπο με τον οποίο χειριζόμαστε το συναισθηματικό μας φορτίο κατά την διάρκεια των γιορτών.

Είναι ουσιαστικής σημασίας να θυμόμαστε ότι ο αυξημένος ενθουσιασμός, όταν συνοδεύεται από προσδοκίες (κυρίως αυτές που αφορούν τη διάθεση, την πρόθεση και τη συμπεριφορά των άλλων) δεν φέρνει την ευτυχία.

Συχνά περιμένουμε στην περίοδο των γιορτών – διακοπών να κάνουμε όλα όσα δεν κάνουμε όλο τον χρόνο! 

• Να διασκεδάσουμε πολύ, 
• να κάνουμε μικρές ή μεγαλύτερες διατροφικές ατασθαλίες, 
• να δούμε ανθρώπους που δυσκολευόμαστε να συναντήσουμε στην καθημερινότητα, 
• να ταξιδέψουμε μακριά, 
• να κάνουμε δώρα στον εαυτό μας και σε όσους αγαπάμε,
• να γελάσουμε,
• να παίξουμε,
• να χαρίσουμε και να μας χαρίσουν αξιομνημόνευτες στιγμές κ.α.

Και στο τέλος, κάποιες φορές, αγχωνόμαστε! 

Αγχωνόμαστε, γιατί οι προετοιμασίες μπορεί να απαιτούν χρόνο ή χρήματα, που ίσως δε διαθέτουμε. Αγχωνόμαστε, γιατί δεν μπορούμε να τους ικανοποιήσουμε όλους, γιατί δεν είμαστε τόσο οργανωτικοί όσο νομίζαμε, γιατί τα άτομα που θέλαμε να είμαστε κοντά τους, τελικά είχαν κανονίσει κάτι άλλο.

Στρες και άγχος των γιορτών:

Οι πιο συνηθισμένοι στρεσογόνοι παράγοντες κατά τη διάρκεια των διακοπών, είναι:

1. Οι οικονομικές πιέσεις
2. Οι κοινωνικές υποχρεώσεις
3. Το άγχος των δώρων &
4. Η δυναμική της οικογένειας

Αναμφισβήτητα, η οικονομική κατάσταση πολλών νοικοκυριών, σε συνδυασμό με τις αυξημένες κοινωνικές υποχρεώσεις που οι γιορτές επιτάσσουν από την φύση τους, είναι οι δυο πιο στρεσογόνοι παράγοντες των εορταστικών περιόδων. Επίσης, το άγχος των δώρων, όχι μόνο ως προς τη χρηματική τους αξία, αλλά κυρίως ως προς τον συμβολισμό που θέλουμε να τους δώσουμε, είναι μια δύσκολη εξίσωση. Αυτό όμως που θα μπορούσε κυριολεκτικά να απογειώσει, ή να καταστρέψει την ψυχολογία μας στις γιορτές, είναι η δυναμική της οικογένειας και οι σχέσεις μεταξύ των μελών. 

Η επίδραση του άγχους των γιορτών στην ψυχική υγεία, μπορεί να είναι πραγματικά μεγάλη, για αυτό χρειάζεται να πάρουμε μια μικρή απόσταση από τις προσδοκίες και τα «πρέπει».

Η χαρά, τα δώρα, τα τραπέζια, οι οικογενειακές στιγμές, δεν είναι υποχρεώσεις, τις οποίες οφείλουμε να διεκπεραιώσουμε! Αν το βλέπουμε έτσι, σίγουρα θα δυσκολευτούμε να περάσουμε καλά. Η χαρά έρχεται με το να είμαστε παρόντες στην κάθε μας στιγμή, με αγάπη για τα όσα αυτή μας φέρνει.

Ευγνωμοσύνη και γενναιοδωρία 

Α) Η ψυχολογία του να δίνεις και να παίρνεις στις γιορτές:

Οι γιορτές είναι συνυφασμένες με τα δώρα που δεχόμαστε και που δίνουμε. Δώρα ακριβά ή φθηνά, υλικά ή άυλα, με αγάπη ή από συνήθεια, τα δώρα διαμορφώνουν με τον τρόπο τους την εορταστική μας ατμόσφαιρα και μας βάζουν στο μονοπάτι της προσφοράς.

Β) Πώς οι πράξεις καλοσύνης και γενναιοδωρίας επηρεάζουν την ψυχική ευεξία: Είναι αλήθεια ότι υπάρχουν πολλές έρευνες που μιλούν για τη θλίψη και την μελαγχολία των εορτών, κυρίως των Χριστουγέννων. Έχει, όμως παράλληλα, αποδειχθεί ότι η ψυχική μας ευεξία μπορεί να τονωθεί και να επηρεαστεί θετικά μέσω του μοιράσματος, μέσω της προσφοράς. 

Θυμηθείτε πως νοιώθατε κάθε φορά που παίρνατε ένα δώρο ως παιδιά. Τον τρόπο που σκίζατε ή ανοίγατε προσεκτικά το περιτύλιγμα. Το μεγάλωμα των ματιών σας στη θέα του, το χαμόγελο στο πρόσωπό σας και στο πρόσωπο αυτού που σας το έδινε. Θυμηθείτε τις αγκαλιές, τα γέλια!

Αυτό ακριβώς είναι το συναίσθημα που προσπαθούμε να αναβιώσουμε κάθε φορά που προσφέρουμε κάτι. Οτιδήποτε! Δε χρειάζεται να δώσουμε κάτι μεγάλο, που ενδεχομένως θα μας δυσκολέψει. Αρκεί να δώσουμε λίγο από τον χρόνο μας, μια καλή κουβέντα, κάτι που μας περισσεύει, ή απλώς κάτι που ξέρουμε ότι ο άλλος το χρειάζεται και εμάς δεν θα μας λείψει. Κάθε πράξη καλοσύνης ή γενναιοδωρίας, μπορεί να μας γεμίσει με ψυχική ανάταση, ευεξία και πραγματική χαρά!

Γ) Εξάσκηση της ευγνωμοσύνης, ως τρόπου τόνωσης της ευτυχίας:

• Η ευγνωμοσύνη έχει αποδειχθεί ότι μας βοηθάει στο να εκτιμούμε τα όσα έχουμε και να μην νοιώθουμε άσχημα για όσα δεν έχουμε. 
• Να μην θεωρούμε τα πράγματα δεδομένα.
• Να είμαστε πιο εστιασμένοι στα θετικά. 
• Μας κινητοποιεί στο να ανταποδίδουμε μέρος των όσων έχουμε λάβει. 
• Να μοιραζόμαστε γνώσεις και συναισθήματα. 
• Να αυξάνουμε τις στιγμές της χαράς και της ευτυχίας.

Δ) Τα οφέλη του εθελοντισμού και των φιλανθρωπικών δραστηριοτήτων κατά τη διάρκεια των εορτών: Πολλά έχουν γραφτεί για τα οφέλη του εθελοντισμού. Αυτό που κάνουμε/δίνουμε/προσφέρουμε στους άλλους, γυρίζει πολλαπλασιασμένο σε εμάς, αφού μας κάνει να αισθανόμαστε χρήσιμοι και λιγότερο μόνοι. 

Ο εθελοντισμός μπορεί να μας κάνει να νοιώσουμε ανακούφιση από δυσφορικά συναισθήματα και να βελτιώσουμε την υγεία μας. Ο Val Walker, συγγραφέας του βιβλίου «400 Friends and No One to Call: Breaking Through Isolation and Building Community» αναφέρει ότι: «Ο εθελοντισμός είναι ένας από τους πιο σίγουρους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να βρούμε σκοπό και νόημα στη ζωή μας». Και αυτό ισχύει όχι μόνο για τις περιόδους των γιορτών, αλλά για όλο τον χρόνο!

Οικογενειακή Δυναμική και Σχέσεις: 

Η επίδραση των οικογενειακών συγκεντρώσεων στην ψυχολογία μας, μπορεί να είναι θετική, έχοντας όλα τα στοιχεία της συγκίνησης που φέρνει η επαφή μετά από καιρό -σε κάποιες περιπτώσεις- με τους αγαπημένους μας, της χαράς, της αγκαλιά και των γέλιων, αλλά και αρνητική. Μπορεί να δυσκολευτούμε, μέσα από την αιφνίδια συνάντηση συγγενών που δεν περιμέναμε να δούμε, αλλά είναι καλεσμένοι στο τραπέζι. Μέσα από την ενθύμηση/διήγηση οδυνηρών γεγονότων του παρελθόντος, ή μέσω αντιπαραθέσεων σχεδόν κωμικών -σε κάποιες περιπτώσεις- που μας γυρίζουν όμως πίσω, σε στιγμές που μπορεί να νοιώσαμε ανυπεράσπιστοι ή μόνοι.

Στρατηγικές διαχείρισης οικογενειακών συγκρούσεων κατά την διάρκεια των γιορτών: Είναι αλήθεια ότι δεν μπορούμε να ελέγξουμε ούτε την συμπεριφορά την δική μας, πόσο δε μάλλον των άλλων. Οι γιορτές είναι από μόνες πολύ φορτισμένες συγκινησιακά και συχνά η χαρούμενη διάθεση μπορεί να γίνει θλιμμένη, καθώς τα δίπολα συνδέονται με όλες μας τις στιγμές. Αν οι επαφές μας περιορίζοντα -λόγω συνθηκών- σε λίγες μέρες τον χρόνο, ίσως η γνώση μας για τις συνήθειες ή την συμπεριφορά των συγγενών μας να έχει ατονήσει, ή κάποια πράγματα μπορεί να έχουν σμικρυνθεί ή μεγεθυνθεί με τον καιρό. 

Χρειάζεται να βάλλουμε τα όριά μας με αγάπη, σεβασμό και ενσυναίσθηση. Να αποφύγουμε να δυναμιτίσουμε το κλίμα με συζητήσεις που γνωρίζουμε ότι θα φέρουν ρήξεις (π.χ. πολιτική, οικονομικά κλπ.), αν θέλουμε πραγματικά να περάσουμε όμορφα. 

Αναστοχασμός και New Year’s Resolutions:

Στο τέλος του κάθε έτους, πολλοί από εμάς συνηθίζουμε να γυρίζουμε πίσω σε μια απόπειρα απολογισμού της χρονιάς που πέρασε και σχεδίαση των όσων θα θέλαμε να κάνουμε τη χρονιά που έρχεται. Έχουμε συνδυάσει την αρχή του Νέου Έτους με τα νέα ξεκινήματα! Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο όμως, έχουμε συνδυάσει και τη Δευτέρα, την πρώτη ημέρα της εβδομάδας, «με τη δίαιτα που θα ξεκινήσουμε», (εγώ το κάνω σταυρώνοντας τα δάχτυλά μου και αποφεύγοντας να ορίσω σε ποια Δευτέρα του χρόνου αναφέρομαι). Για να μην κάνουμε το ίδιο και με τα σχέδια του νέου έτους, χρειάζεται οι στόχοι της νέας χρονιάς να είναι υλοποιήσιμοι, δηλαδή εφικτοί, σωστά υπολογισμένοι, μετρήσιμοι και στα μέτρα της αλλαγής που επιθυμούμε πραγματικά να φέρουμε στη ζωή μας!

Μπορεί να έχουμε ακούσει ότι οι γιορτές δεν είναι για όλους. Μπορεί να έχουμε βιώσει γιορτινές περιόδους υπέροχες ή συννεφιασμένες. Μπορεί για κάποιους η μοναξιά ή η θλίψη να τους φαίνεται μεγαλύτερη εκείνες τις μέρες, αλλά οι γιορτές, κυρίως αυτές των Χριστουγέννων, συνοδεύονται από μήνυμα χαράς, αλλαγής, αισιοδοξίας, αγάπης. Συνοδεύονται από φως! 

Ας φορέσουμε το πιο όμορφο χαμόγελό μας και ας το χαρίσουμε σε όλους. Ας ανοίξουμε τις καρδιές και τις αγκαλιές μας στους αγαπημένους μας και ας μείνουμε συντονισμένοι με την ευγνωμοσύνη. Ευγνωμοσύνη για όσα έχουν έρθει και για όσα υπέροχα έρχονται!

Ας μείνουμε στη ροή αυτών των γιορτών, με τη roe!