Τι είναι το κοινωνικό άγχος (social anxiety)
Το κοινωνικό άγχος δεν είναι απλώς το να έχουμε αμηχανία σε κοινωνικές καταστάσεις. Είναι ένας βαθύς φόβος ότι οι άλλοι μας κρίνουν, μια ανησυχία που μπορεί να κάνει ακόμα και τις πιο απλές αλληλεπιδράσεις να φαίνονται τρομακτικές.
Όσοι το βιώνουν συχνά νιώθουν ότι βρίσκονται διαρκώς στο επίκεντρο της προσοχής, ότι κάθε λέξη και κίνηση τους μετράει. Αυτό μπορεί να τους κάνει είτε να αποφεύγουν τις κοινωνικές συναναστροφές είτε να τις ζουν με έντονο άγχος.
Στην πραγματικότητα δεν είναι ότι δεν θέλουν να συνδεθούν με τους άλλους είναι ότι η ίδια η σκέψη μιας συζήτησης, μιας συνάντησης ή μιας νέας γνωριμίας φέρνει μέσα τους ένα κύμα ανησυχίας.
Τα συμπτώματα του κοινωνικού άγχους
Τα συμπτώματα του κοινωνικού άγχους μπορεί να είναι τόσο σωματικά όσο και συναισθηματικά. Μερικοί άνθρωποι νιώθουν την καρδιά τους να χτυπά δυνατά, τα χέρια τους να ιδρώνουν ή το πρόσωπό τους να κοκκινίζει όταν βρίσκονται σε κοινωνικές καταστάσεις. Άλλοι δυσκολεύονται να κοιτάξουν κάποιον στα μάτια, μιλούν σιγά ή αποφεύγουν εντελώς τις συζητήσεις.
Σε ψυχολογικό επίπεδο, το κοινωνικό άγχος συχνά συνοδεύεται από φόβο ότι θα φανούν γελοίοι, ότι θα πουν κάτι λάθος ή ότι οι άλλοι θα τους απορρίψουν. Μπορεί να περνούν ώρες πριν από μια κοινωνική εκδήλωση ανησυχώντας για το τι θα πουν και πώς θα συμπεριφερθούν, ενώ μετά συχνά αναλύουν κάθε λεπτομέρεια, αναρωτώμενοι αν έκαναν κάτι λάθος.
Αυτός ο συνεχής φόβος μπορεί να οδηγήσει στην αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων, στη μοναξιά και σε ορισμένες περιπτώσεις, σε χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Ποιες είναι οι αιτίες της κοινωνικής φοβίας
Το κοινωνικό άγχος δεν εμφανίζεται τυχαία. Πίσω από αυτό, μπορεί να κρύβονται διάφοροι παράγοντες που το επηρεάζουν και το ενισχύουν. Μερικές από τις πιο συχνές αιτίες είναι οι:
- Τραυματικές εμπειρίες –Μια δύσκολη εμπειρία στο παρελθόν, όπως ο εκφοβισμός, η απόρριψη ή μια ντροπιαστική στιγμή μπροστά σε άλλους, μπορεί να αφήσει ένα βαθύ αποτύπωμα, κάνοντας το άτομο να φοβάται την κοινωνική αλληλεπίδραση.
- Οικογενειακό περιβάλλον –Αν κάποιος μεγάλωσε σε ένα περιβάλλον όπου υπήρχε αυστηρή κριτική ή υπερβολική πίεση για να είναι “τέλειος/α”, μπορεί να έχει αναπτύξει φόβο για την αξιολόγηση από τους άλλους.
- Σωματικά προβλήματα –Κάποιες καταστάσεις, όπως χρόνιες παθήσεις, δερματικά προβλήματα ή νευρολογικές διαταραχές, μπορεί να κάνουν το άτομο να νιώθει εκτεθειμένο και να αυξήσουν το κοινωνικό άγχος.
- Γενετική προδιάθεση –Έρευνες δείχνουν ότι το κοινωνικό άγχος μπορεί να έχει και βιολογική βάση, καθώς συχνά παρατηρείται σε οικογένειες σαν μοτίβο.
- Δυσλειτουργικά μοτίβα σκέψης– Άτομα με κοινωνικό άγχος συχνά έχουν αρνητικές σκέψεις για τον εαυτό τους, υπεραναλύουν τις κοινωνικές καταστάσεις και πιστεύουν ότι οι άλλοι είναι πολύ αυστηροί στην κριτική τους.
Παράγοντες που διαιωνίζουν το κοινωνικό άγχος
Το κοινωνικό άγχος συχνά ενισχύεται και διαιωνίζεται μέσα από συγκεκριμένους παράγοντες, οι οποίοι παγιδεύουν το άτομο σε έναν φαύλο κύκλο φόβου και αποφυγής. Κάποιοι από τους βασικούς παράγοντες που το πυροδοτούν είναι οι:
- Αρνητικές σκέψεις και πεποιθήσεις – Όταν κάποιος πιστεύει ότι «θα κάνω λάθος και θα με κοροϊδέψουν» ή «οι άλλοι με κρίνουν συνεχώς», τότε κάθε κοινωνική επαφή γίνεται αυτόματα απειλή. Αυτές οι σκέψεις δημιουργούν περισσότερο άγχος και κάνουν το άτομο να αποφεύγει τις κοινωνικές καταστάσεις.
- Η κοινωνική απομόνωση – Όσο λιγότερες κοινωνικές επαφές έχει κάποιος, τόσο πιο δύσκολο γίνεται να αποκτήσει αυτοπεποίθηση στις κοινωνικές του δεξιότητες. Η μοναξιά μπορεί να ενισχύσει την αίσθηση ότι είναι “διαφορετικός” ή ότι δεν ανήκει πουθενά.
- Η αποφυγή κοινωνικών καταστάσεων – Μπορεί αρχικά να φαίνεται σαν λύση, αφού μειώνει το άγχος προσωρινά. Όμως, μακροπρόθεσμα, η αποφυγή κάνει τον φόβο ακόμα μεγαλύτερο, γιατί το άτομο δεν δίνει στον εαυτό του την ευκαιρία να δει ότι μπορεί να τα καταφέρει.
- Η χαμηλή αυτοεκτίμηση – Όταν κάποιος δεν πιστεύει στον εαυτό του και στη δική του αξία, είναι πιο εύκολο να υποθέσει ότι οι άλλοι θα τον απορρίψουν ή ότι δεν είναι αρκετά «καλός» για να βρίσκεται ανάμεσα σε άλλους.
Πώς θα βοηθήσει η θεραπεία
Το κοινωνικό άγχος μπορεί να κάνει την καθημερινότητα δύσκολη, αλλά δεν είναι κάτι που δεν μπορεί να αλλάξει.
Με τη σωστή θεραπεία, το άτομο μπορεί να κατανοήσει τις ρίζες του άγχους του, να αλλάξει τον τρόπο που σκέφτεται για τον εαυτό του και τους άλλους και σταδιακά, να νιώσει πιο άνετα στις κοινωνικές του αλληλεπιδράσεις.
Η ψυχοθεραπεία μπορεί να βοηθήσει ένα άτομο να αναγνωρίσει τις σκέψεις και τις συμπεριφορές που ενισχύουν το κοινωνικό του άγχος.
Μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία, μαθαίνει να αμφισβητεί τις αρνητικές πεποιθήσεις, να αναπτύξει τρόπους διαχείρισης του άγχους και να εκτίθεται σταδιακά σε κοινωνικές καταστάσεις με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.
Θα εξαλειφθεί το άγχος ή θα μάθει το άτομο να το διαχειρίζεται;
Το άγχος δεν είναι κάτι που εξαφανίζεται εντελώς και στην πραγματικότητα, δεν χρειάζεται να εξαλειφθεί. Αντίθετα, μέσα από τη θεραπεία, το άτομο μαθαίνει να το διαχειρίζεται με τρόπο που δεν το περιορίζει. Μαθαίνει να αναγνωρίζει ότι ο φόβος της κριτικής δεν είναι πάντα ρεαλιστικός και ότι ακόμα κι αν νιώσει άβολα σε μια κοινωνική κατάσταση, μπορεί να την αντιμετωπίσει. Με τον καιρό, το άγχος μειώνεται σημαντικά και δεν ελέγχει πλέον τη ζωή του.
Ψυχοθεραπεία για την αντιμετώπιση του κοινωνικού άγχους
Πώς θα επιλεγεί η καλύτερη θεραπεία
Η επιλογή της κατάλληλης θεραπείας εξαρτάται από τις ανάγκες του κάθε ατόμου. Μερικές από τις πιο αποτελεσματικές προσεγγίσεις είναι:
✔ Η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία (CBT) –Βοηθά το άτομο να αναγνωρίσει και να αλλάξει τις αρνητικές του σκέψεις και να εξασκηθεί σταδιακά σε κοινωνικές δεξιότητες.
✔ Η Θεραπεία Έκθεσης –Περιλαμβάνει την προοδευτική και ασφαλή έκθεση του ατόμου σε κοινωνικές καταστάσεις, ώστε να μειωθεί ο φόβος του.
✔ Η Ομαδική Θεραπεία –Δίνει την ευκαιρία στο άτομο να εξασκηθεί στις κοινωνικές του δεξιότητες σε ένα υποστηρικτικό περιβάλλον.
✔ Η φαρμακευτική αγωγή (όταν χρειάζεται) –Σε κάποιες περιπτώσεις, ένας ειδικός μπορεί να προτείνει φαρμακευτική αγωγή για τη διαχείριση του άγχους.
Το πιο σημαντικό είναι ότι το κοινωνικό άγχος δεν είναι κάτι που κάποιος πρέπει να ζει με αυτό για πάντα. Με την κατάλληλη βοήθεια, μπορεί να βρει τη δύναμη να συνδεθεί με τους άλλους χωρίς φόβο και να ζήσει τη ζωή του με περισσότερη ελευθερία και αυτοπεποίθηση.
Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι η θεραπεία για το κοινωνικό άγχος απαιτεί χρόνο και προσπάθεια. Ωστόσο, με τη σωστή διαχείριση, τα άτομα με κοινωνικό άγχος μπορούν να μάθουν να διαχειρίζονται τα συμπτώματά τους και να ζήσουν μια ολοκληρωμένη ζωή χωρίς περιορισμούς.
Το κοινωνικό άγχος μπορεί να μοιάζει με έναν αόρατο τοίχο που μας κρατά μακριά από τη ζωή που θέλουμε να ζήσουμε. Όμως, δεν είμαστε φτιαγμένοι για να ζούμε στη σκιά του φόβου.
Με την κατάλληλη υποστήριξη, μπορούμε να αρχίσουμε να χτίζουμε γέφυρες αντί για τοίχους. Γέφυρες που μας οδηγούν σε πιο αυθεντικές σχέσεις, σε περισσότερη αυτοπεποίθηση και τελικά, σε μια ζωή όπου νιώθουμε ελεύθεροι να είμαστε ο εαυτός μας.
Στη roe, κατανοούμε πόσο δύσκολο μπορεί να είναι να αντιμετωπίσεις το κοινωνικό άγχος μόνος σου. Για αυτό, είμαστε εδώ για να σου προσφέρουμε ένα ασφαλές, ζεστό και υποστηρικτικό περιβάλλον όπου μπορείς να εξερευνήσεις τον εαυτό σου, να τον αποδεχτείς και να μάθεις να διαχειρίζεσαι τους φόβους σου.
Αν νιώθεις ότι το κοινωνικό άγχος σε κρατά πίσω, θυμήσου: δεν είσαι μόνος. Υπάρχει τρόπος να το αντιμετωπίσεις και να ζήσεις τη ζωή που σου αξίζει.
