Η αισιοδοξία και η θετικότητα μπορούν να μας προσφέρουν κουράγιο και ελπίδα σε δύσκολες στιγμές. Ωστόσο, οι έννοιες αυτές μας αποτυπώνονται ακόμα και από την παιδική μας ηλικία. Η απλή έννοια μετατρέπεται στην πεποίθηση ότι πάντα πρέπει να είμαστε καλά και το να βιώνουμε δύσκολα συναισθήματα είναι μη αποδεκτό. Οι πεποιθήσεις αυτές, καταλήγουν να μας κάνουν περισσότερο κακό παρά καλό. Την συνθήκη αυτή ονομάζουμε “τοξική θετικότητα.”
Στο παρακάτω άρθρο, θα γνωρίσουμε τι ακριβώς σημαίνει ο όρος αυτός και μπορεί να επηρεάζει την ψυχική μας υγεία, καθώς και τρόπους πως να αποφύγουμε αυτό το μοτίβο, προωθώντας έτσι μια πιο ισορροπημένη και αυθεντική προσέγγιση στον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα.
Κατανόηση της τοξικής θετικότητας
Θετικότητα είναι η τάση να βλέπουμε τα πράγματα από τη φωτεινή τους πλευρά και να επιδιώκουμε μια πιο αισιόδοξη προοπτική ακόμα και στις δύσκολες στιγμές.
Μια υγιής μορφή θετικότητας μας ενθαρρύνει
- να αναγνωρίζουμε τις προκλήσεις,
- να τις χαρτογραφήσουμε προκειμένου να επιτρέπουμε στον εαυτό μας να νιώθει και τα δύσκολα συναισθήματα
- ταυτόχρονα να βρίσκουμε τρόπους να τα αντιμετωπίζουμε με αισιοδοξία και δύναμη.
Αυτή η προσέγγιση προάγει την ψυχική ανθεκτικότητα, καθώς βασίζεται στην αναγνώριση και αποδοχή όλου του φάσματος των συναισθημάτων μας.
Αντίθετα, η τοξική θετικότητα είναι η πίεση που επιβάλλουμε στον εαυτό μας να είμαστε διαρκώς θετικοί και αισιόδοξοι, ακόμα και αν βιώνουμε δύσκολες καταστάσεις.
Είναι η επιβολή μιας πλαστής αισιοδοξίας που αγνοεί τις δυσκολίες και αρνείται την ύπαρξη των δύσκολων συναισθημάτων. Η τοξική θετικότητα δεν αφήνει χώρο και χρόνο να εκδηλωθούν τα πραγματικά συναισθήματα μας όταν είναι δύσκολα και επιπλέον υπονομεύει την κατανόηση και την επίλυση των προβλημάτων, επιβάλλοντας μας ένα κοινωνικό στερεότυπο για μόνιμη χαρά και ευτυχία.
Κύρια Χαρακτηριστικά της Τοξικής Θετικότητας
- Καταπίεση δύσκολων Συναισθημάτων: Η τοξική θετικότητα συχνά οδηγεί στην αποφυγή ή την καταπίεση συναισθημάτων όπως η θλίψη, ο φόβος ή ο θυμός. Η προσπάθεια να «μένουμε μόνο θετικοί» αποτρέπει την υγιή έκφραση αυτών των συναισθημάτων, αφήνοντάς μας να αισθανόμαστε αποκομμένοι από την δική μας αλήθεια ,τον εαυτό μας και τους άλλους.
- Απλοποίηση Περίπλοκων Συναισθημάτων με Φράσεις όπως «Απλά Μείνε Θετικός» ή «Μόνο Θετικές Σκέψεις»: Οι εκφράσεις αυτές προσπαθούν να προσφέρουν μια γρήγορη λύση σε δύσκολες καταστάσεις, αλλά στην πραγματικότητα αποδυναμώνουν και απορρίπτουν το συναίσθημα μας και αυτό που πραγματικά νιώθουμε.
Ενώ μπορεί να φαίνονται υποστηρικτικές, συχνά έχουν ως αποτέλεσμα την υποτίμηση εαυτού και την αίσθηση ότι τα δύσκολα συναισθήματα είναι απαγορευμένα ή ανεπιθύμητα.
Παραδείγματα Τοξικής Θετικότητας στην Καθημερινή Ζωή
Η τοξική θετικότητα μπορεί να εμφανιστεί σε πολλές πτυχές της καθημερινής μας ζωής, από το επαγγελματικό περιβάλλον μέχρι τις προσωπικές σχέσεις καθώς και στην παρουσία μας στον κόσμο του διαδικτύου.
Στην Δουλειά
Στον εργασιακό χώρο, η τοξική θετικότητα μπορεί να εκδηλωθεί μέσα από την απαίτηση να είμαστε πάντα χαρούμενοι και πρόθυμοι για τα πάντα, ακόμα και όταν το άγχος και η κόπωση είναι εμφανή.
Οι άνθρωποι που βιώνουν άγχος, κόπωση ή απογοήτευση μπορεί να νιώσουν ότι δεν μπορούν να εκφράσουν ανοιχτά αυτά τα συναισθήματα από φόβο μήπως θεωρηθούν «αρνητικοί» ή «λίγοι» ή «αντιεπαγγελματίες».
“Να σκέφτεσαι πάντα θετικά” ή “Όλοι έχουμε προβλήματα”. Με αυτές τις φράσεις υποβαθμίζεται η ανάγκη των ατόμων για εκτόνωση και ουσιαστική αντιμετώπιση προβλημάτων. Οι εργαζόμενοι, αντί να νιώθουν ότι λαμβάνουν υποστήριξη, νιώθουν ότι οι ανησυχίες τους δεν είναι σημαντικές και κάτι δεν κάνουν σωστά.
Στις Σχέσεις
Στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, η τοξική θετικότητα μπορεί να εμφανιστεί όταν αποφεύγουμε να ακούσουμε τα προβλήματα του άλλου ή αποφεύγουμε τις δύσκολες συζητήσεις.
Για παράδειγμα, όταν ένας φίλος ή σύντροφος εκφράζει τη λύπη ή τον φόβο του και η απάντηση είναι «Μην είσαι τόσο αρνητικός» ή «Δες τη θετική πλευρά», μπορεί να του δοθεί η αίσθηση ότι τα συναισθήματά του δεν είναι σημαντικά ή αποδεκτά. Έτσι, αντί να δημιουργείται ένα περιβάλλον ασφάλειας και κατανόησης, ενισχύεται η απομόνωση, η ενοχή και η απόρριψη της δικής του αλήθειας.
Επίσης μπορεί να οδηγήσει πολλές φορές σε προσδοκίες για μια ιδανική σχέση, όπου δεν υπάρχουν προβλήματα. Αυτός ο “μύθος της τέλειας σχέσης” δημιουργεί ένταση όταν ένας από τους δύο θέλει να μοιραστεί δυσκολίες ή ανασφάλειες.
Στα Κοινωνικά Δίκτυα
Στα κοινωνικά δίκτυα, η τοξική θετικότητα είναι συχνά πιο εμφανής μέσα από τα συνεχώς αισιόδοξα και τέλεια προφίλ που προβάλλονται. Η μόνιμη αυτή θετική αυτοπροβολή μπορεί να φαίνεται σαν πηγή έμπνευσης για τους άλλους ανθρώπους, αλλά ταυτόχρονα βιώνουν πίεση στο να δημιουργηθεί ένα μοτίβο όπου θα πρέπει να παρουσιάζουμε πάντοτε έναν επιτυχημένο και χαρούμενο εαυτό χωρίς αδυναμίες.
Η συνθήκη αυτή μπορεί να δημιουργήσει μια αίσθηση ανεπάρκειας και πίεσης για διαρκή ευτυχία, κάτι που τελικά αποδυναμώνει την αίσθηση της πραγματικής σύνδεσης με τον εαυτό και τα συναισθήματά μας.
Γιατί η τοξική θετικότητα είναι επιβλαβής
Παρά το γεγονός ότι η θετικότητα μπορεί να φαίνεται ευεργετική, η υπερβολική έμφαση στη διαρκή αισιοδοξία και η απόρριψη του να επιστρέψουμε στον εαυτό μας δύσκολα συναισθήματα μπορεί να προκαλέσει σοβαρές συνέπειες για την ψυχική μας υγεία.
Ακολουθούν οι κύριοι λόγοι για τους οποίους η τοξική θετικότητα είναι επιβλαβής:
Καταπίεση Συναισθημάτων
Η τοξική θετικότητα προάγει την ιδέα ότι τα δύσκολα συναισθήματα, όπως ο θυμός, η θλίψη ή το άγχος και η απόρριψη δεν πρέπει να εκφράζονται ή να αναγνωρίζονται. Αυτό οδηγεί σε καταπίεση αυτών των συναισθημάτων, κάτι που μπορεί να έχει μακροπρόθεσμες αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία.
Όταν δεν επιτρέπουμε στον εαυτό μας να βιώσει και να εκφράσει τα δύσκολα συναισθήματα, συσσωρεύουμε ένταση, η οποία μπορεί να εκδηλωθεί με διάφορους τρόπους, όπως σωματικά συμπτώματα, ξεσπάσματα θυμού ή ακόμη και δυσκολίες στις διαπροσωπικές μας σχέσεις.
Μείωση Συναισθηματικής Έκφρασης: Η τοξική θετικότητα μπορεί να εμποδίσει την έκφραση των συναισθημάτων μας, καθιστώντας δύσκολο να είμαστε ειλικρινείς με το τι πραγματικά νιώθουμε.
Αυτό μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα στις διαπροσωπικές μας σχέσεις, καθώς η αληθινή σύνδεση προκύπτει από την αμοιβαία κατανόηση και αποδοχή όλων των συναισθημάτων.
Ανάπτυξη Ενοχών για την Ύπαρξη «Δύσκολων» Συναισθημάτων: Ένας από τους πιο επιβλαβείς τρόπους με τους οποίους η τοξική θετικότητα επηρεάζει την ψυχική μας υγεία είναι η ανάπτυξη ενοχών για την ύπαρξη «δύσκολων» συναισθημάτων.
Όταν μας επιβάλλεται η ιδέα ότι πρέπει πάντα να είμαστε χαρούμενοι και θετικοί, αρχίζουμε να αισθανόμαστε ότι αποτυγχάνουμε ή ότι είμαστε ανεπαρκείς όταν βιώνουμε δύσκολα συναισθήματα. Αυτή η εσωτερικευμένη ενοχή μπορεί να μας κάνει να νιώθουμε ότι κάτι δεν πάει καλά με εμάς επειδή απλώς περνάμε μια δύσκολη περίοδο/απορρίπτουμε εμάς-τον εαυτό μας.
Αναγνώριση της Τοξικής Θετικότητας
Η τοξική θετικότητα μπορεί να αναγνωριστεί μέσα από συγκεκριμένες φράσεις και συμπεριφορές που χρησιμοποιούνται συχνά σε διάφορες καταστάσεις.
Αυτές οι εκφράσεις, αν και προορίζονται για να είναι ενθαρρυντικές, μπορούν να έχουν το αντίθετο αποτέλεσμα όταν αποθαρρύνοντας την αυθεντική έκφραση των συναισθημάτων και δημιουργώντας την αίσθηση ότι τα δύσκολα συναισθήματα δεν είναι αποδεκτά.
Ακολουθούν μερικά παραδείγματα:
«Απλά μείνε θετικός»
«Όλα γίνονται για κάποιο λόγο.»
«Θα μπορούσαν να είναι χειρότερα τα πράγματα.»
«Μην είσαι τόσο αρνητικός.»
«Η θετικότητα είναι επιλογή.»
Σε συνδυασμό με αυτές τις φράσεις έρχονται και κάποιες συμπεριφορές στην καθημερινότητά μας, όπου ενδεχομένως παραπέμπουν στην τοξική θετικότητα και σε όλα αυτά που αναφέραμε παραπάνω.
Μερικές από αυτές τις συμπεριφορές είναι :
Συμβουλές του τύπου ‘Σκέψου Θετικά’: Υπάρχει συχνή παρότρυνση προς τον άλλον να σκέφτεται μόνο τα θετικά, π.χ., “Σκέψου τα θετικά πράγματα στη ζωή σου” ή “Πρέπει να δεις την αισιόδοξη πλευρά”. Αυτές οι συμβουλές αποτρέπουν την ουσιαστική συζήτηση για ό,τι μπορεί να δυσκολεύει τον συνομιλητή μας.
Αποφυγή δύσκολων συζητήσεων: Η τοξική θετικότητα εκδηλώνεται και μέσω της άρνησης να ασχοληθεί κάποιος με δύσκολες συζητήσεις, λέγοντας π.χ., “Δεν θέλω να το συζητήσουμε αυτό το θέμα” ή “Ας μη μιλήσουμε γι’ αυτά, ας κρατήσουμε το κλίμα θετικό”. Αυτό αποτρέπει την ουσιαστική έκφραση συναισθημάτων και την αντιμετώπιση των πραγματικών προβλημάτων.
Παρουσίαση μια αψεγάδιαστης εικόνας: Η τοξική θετικότητα υπάρχει όταν νιώθουμε αναγκασμένοι να παρουσιάζουμε μόνιμα μια τέλεια, “χαρούμενη” εικόνα, τόσο στα κοινωνικά δίκτυα όσο και στην καθημερινότητα μας.
Συναισθηματικός περιορισμός: Όταν κάποιος περνάει μια δύσκολη φάση και νιώθει πίεση να επανέλθει αμέσως, χωρίς να πάρει τον χρόνο του να επεξεργαστεί τα συναισθήματά του.
Πώς να αποφύγετε την τοξική θετικότητα
Το να αποφύγουμε την τοξική θετικότητα δεν σημαίνει ότι πρέπει να είμαστε συνεχώς αρνητικοί ή να απορρίπτουμε την αισιοδοξία. Αντίθετα, πρόκειται για την προώθηση μιας πιο ισορροπημένης και αυθεντικής προσέγγισης αναφορικά με τα συναισθήματα μας.
Πάμε να δούμε μαζί κάποιες στρατηγικές που ενδεχομένως μπορούν να βοηθήσουν:
Αποδοχή Όλων των Συναισθημάτων
Ένα από τα πρώτα βήματα για να αποφύγουμε την τοξική θετικότητα είναι να αναγνωρίσουμε ότι όλα τα συναισθήματα αναδύονται για κάποιον λόγο και έχουν έναν σκοπό.
Θλίψη, άγχος, θυμός και απογοήτευση είναι εξίσου σημαντικά με τη χαρά και την ευτυχία, γιατί μας δίνουν πληροφορίες για τον εαυτό μας και τις ανάγκες μας.
Αντί απλά να καταπιέζουμε ή να απορρίπτουμε κάποια συναισθήματα, μπορούμε να τα αποδεχτούμε και να τα δούμε σαν μια πτυχή του εαυτού μας.
Ένα ακόμα κομμάτι που αν το ενώσουμε με όλα τα άλλα συμπληρώνει το παζλ που ονομάζουμε «εαυτούς».
Ενσυναίσθηση και Κατανόηση
Η ενσυναίσθηση είναι το κλειδί για την υποστήριξη των άλλων χωρίς να λειτουργούμε με τοξική θετικότητα. Αντί να προσπαθούμε να «διορθώσουμε» τα συναισθήματα κάποιου λέγοντας του να σκέφτεται θετικά, μπορούμε να ακούσουμε με κατανόηση και να αναγνωρίσουμε τα συναισθήματά του.
Φράσεις όπως «Καταλαβαίνω ότι περνάς δύσκολα» ή «Είναι εντάξει να αισθάνεσαι έτσι» δείχνουν στον άλλο ότι είμαστε δίπλα του χωρίς να μειώνουμε ή να απορρίπτουμε το συναίσθημά του.
Εκμάθηση Υγιών Τρόπων Διαχείρισης των Συναισθημάτων
Το να μάθουμε να διαχειριζόμαστε τα συναισθήματά μας είναι απαραίτητο για την αποφυγή της τοξικής θετικότητας. Αυτό μπορεί να περιλαμβάνει τεχνικές όπως η αναγνώριση, η χαρτογράφηση αλλά και η ονομασία των συναισθημάτων μας, η αναζήτηση βοήθειας από έναν ειδικό ψυχικής υγείας, ή ακόμα και η ενίσχυση πρακτικών αυτοφροντίδας.
Με αυτό τον τρόπο, μπορούμε να βρούμε ισορροπία μεταξύ του να αναγνωρίζουμε τις δυσκολίες και του να προχωράμε με υγιή τρόπο προς την επίλυσή τους.
Η τοξική θετικότητα, παρά τις καλές προθέσεις που συχνά την συνοδεύουν, μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική μας υγεία. Μέσα από το άρθρο αυτό, αναλύσαμε τι είναι η τοξική θετικότητα, τα χαρακτηριστικά και τα παραδείγματα της στην καθημερινή μας ζωή, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να την αποφύγουμε.
Στη roē, πιστεύουμε ότι κάθε συναίσθημα είναι μοναδικό και πρέπει να αναγνωρίζεται και να εκφράζεται με υγιή τρόπο. Αντί να προωθούμε μια αδιάκοπη αίσθηση ευτυχίας, ενθαρρύνουμε τους ανθρώπους να εξερευνούν, να αποδέχονται και να διαχειρίζονται τα δύσκολα συναισθήματά τους άλλωστε η ευτυχία δεν έρχεται μέσα από την αλήθεια των συναισθημάτων μας;
