Εγκατάλειψη είναι η απομάκρυνση. Είναι το αφήνω κάποιον, παύω να ασχολούμαι, παύω ή σταματάω να διατηρώ σχέση μαζί του.
Οι άνθρωποι συχνά από την παιδική τους ηλικία μπορεί να βιώσουν απώλειες, απορρίψεις, ασθένειες που δεν φροντίστηκαν σωστά, παραμέληση, συναισθηματική ή σωματική κακοποίηση και πολλά ακόμη τραυματικά γεγονότα, που μπορεί να τους οδηγήσουν να βιώσουν το οδυνηρό συναίσθημα της εγκατάλειψης.
Περιεχόμενα:
- Τι είναι ο φόβος εγκατάλειψης
- Εμπειρίες πρώιμης παιδικής ηλικίας
- Εμπειρίες προηγούμενων σχέσεων
- Αναγνωρίζοντας το φόβο εγκατάλειψης
- Τρόπους διαχείρισης του φόβου εγκατάλειψης
Τι είναι ο φόβος Εγκατάλειψης
Αν και ο φόβος εγκατάλειψης διαφέρει ως προς την έντασή του από άτομο σε άτομο, κάθε άνθρωπος που βίωσε το αίσθημα στην παιδική του ηλικία ή την ενήλικη ζωή του, μπορεί εκτός από τον βαθύ συναισθηματικό και ψυχικό πόνο, να βιώνει και οδυνηρά σωματικά συμπτώματα.
Οι σχετικές με την εγκατάλειψη τραυματικές εμπειρίες, που αφορούν είτε στην ενήλικη ζωή, είτε στην παιδική ηλικία, συχνά οδηγούν τα άτομα στο αυτoσαμποτάζ ή στη μεγάλη δυσκολία να εμπιστευτούν και να συνδεθούν πραγματικά με τους άλλους. Όπως είναι φυσικό, η επίδραση στην ψυχική και συναισθηματική ευεξία των ανθρώπων που βιώνουν εγκατάλειψη, είναι τεράστια.
Ο φόβος της εγκατάλειψης μπορεί να επηρεάσει αρνητικά οποιαδήποτε σχέση (Fraley, 2002), είτε αυτή είναι προσωπική, επαγγελματική, κοινωνική, ρομαντική, είτε αφορά σε περιστασιακή επαφή.
Αιτίες του φόβου της εγκατάλειψης
Όταν μιλάμε για το αίσθημα εγκατάλειψης στην παιδική ηλικία, δεν μιλάμε απαραίτητα για ακραίες ή απειλητικές καταστάσεις για την ζωή.
Σύμφωνα με την Lise Bourbeau και το βιβλίο της «Θεράπευσε τα τραύματά σου και βρες ποιος είσαι», ένα μικρό παιδί μπορεί να νιώσει εγκαταλειμμένο, «…εάν οι γονείς του ξαφνικά, ασχοληθούν πολύ με ένα νέο μωρό. Εάν δε, το μωρό χρειαστεί επιπλέον βοήθεια, λόγω ασθένειας ή αναπηρίας, το αίσθημα εγκατάλειψης είναι ακόμη εντονότερο.» Γενικά, θα λέγαμε ότι βιώνεται μέσω έλλειψης της φυσικής παρουσίας, αλλά και μέσω παραμέλησης ή συναισθηματικής απομάκρυνσης.
Η κατανόηση και διερεύνηση του τρόπου με τον οποίο γονείς και παιδιά συνδέθηκαν και το αν ανέπτυξαν έναν ασφαλή, έναν ανασφαλή ,ή έναν αποδιοργανωμένο ή αμφιθυμικό τύπο προσκόλλησης (M. Ainsworth, 1970) μπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε το πώς οι άνθρωποι βλέπουν τις σχέσεις τους στο παρόν.
Οι πλέον ασφαλείς προσκολλήσεις σχηματίζονται όταν οι φροντιστές είναι και διαθέσιμοι -κατά το πλείστον- και προσαρμοσμένοι στις ουσιαστικές, στις πραγματικές ανάγκες του παιδιού. Ωστόσο, ο τρόπος που «καταγράφονται» οι ρήξεις στις πρώιμες ηλικίες, οδηγούν τα παιδιά στο να σχηματίσουν ανασφαλείς προσκολλήσεις.
Οι άνθρωποι από τη βρεφική μας ηλικία, μαθαίνουμε να συμπεριφερόμαστε με τρόπους που θα οδηγήσουν στο να ικανοποιηθούν καλύτερα οι ανάγκες μας από τους γονείς, ή τους φροντιστές μας. Ένας γονέας που μπορεί τη μια στιγμή να είναι παρών και να ανταποκρίνεται στις ανάγκες του παιδιού, αλλά την άλλη στιγμή δεν είναι καθόλου διαθέσιμος, ή απορρίπτει, ή είναι παρεμβατικός και «συναισθηματικά απόμακρος», μπορεί να οδηγήσει το παιδί να σχηματίσει ένα αμφίθυμο/ανήσυχο μοτίβο προσκόλλησης, που σχετίζονται με το αίσθημα της εγκατάλειψης και έχει πιθανότητες να επηρεάσει και τις μελλοντικές του σχέσεις.
Εμπειρίες προηγούμενων σχέσεων
Τα άτομα που βιώνουν το φόβο της εγκατάλειψης:
- Μπορεί να έχουν έντονο άγχος που έχει αφετηρία στις παράλογες ή μηρυκαστικές (αναμάσημα των ίδιων θέσεων ξανά και ξανά) σκέψεις.
- Μπορεί να είναι δύσπιστοι, να αμφισβητούν δηλαδή τα κίνητρα των άλλων, ή
- Να κάνουν συνεχώς υποθέσεις σχετικά με το πώς ένα άλλο άτομο ερμηνεύει την αλληλεπίδραση μαζί τους.
Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να έχει υπερβολικούς φόβους (χωρίς ενδείξεις), ότι ο σύντροφός του έχει σχέση ή πρόκειται να δημιουργήσει σχέση, επειδή τον είχαν απατήσει στο παρελθόν.
Γενικότερα, ο φόβος εγκατάλειψης στους ενήλικες φαίνεται να προέρχεται από προδοσία, ή απόρριψη σε φιλικές, ρομαντικές, ή επαγγελματικές σχέσεις, καθώς και με σημαντικές απώλειες (π.χ. απώλεια συντρόφου) που με τη σειρά τους συνοδεύονται και από το αίσθημα της θλίψης.
Αναγνωρίζοντας το φόβο εγκατάλειψης
Η προσωπικότητα του καθενός μας και ο τρόπος που διαχειριζόμαστε τις καταστάσεις στην ζωή μας, συνδέονται τόσο με τον τύπο προσκόλλησης που έχουμε, ( άνθρωποι που πονάνε από εγκατάλειψη, αισθάνονται ότι δεν μεγάλωσαν, δεν ανατράφηκαν με αρκετή αγάπη και στοργή από τους γονείς τους), όσο και με τις γενικότερες κοινωνικές και πολιτιστικές επιρροές μας, που επηρεάζουν εντέλει και την αυτοεκτίμησή μας.
Τα άτομα με τραύμα εγκατάλειψης αγωνίζονται να διαχειριστούν τα συναισθήματά τους ή να σχετιστούν ουσιαστικά με τους άλλους. Νιώθουν συχνά χαμηλή αυτοεκτίμηση και δεν είναι λίγες οι φορές που τοποθετούν τις ανάγκες τους δεύτερες, ή θεωρούν ότι δεν έχουν σημασία. Είναι σημαντικό να κατανοήσουμε ότι οι τραυματικές εμπειρίες που σχετίζονται με την εγκατάλειψη μπορεί να λειτουργήσουν ως η απόλυτη τροχοπέδη, καθώς οι πληγωμένοι άνθρωποι έχουν την τάση να σαμποτάρουν τον εαυτό τους.
Η αναζήτηση επαγγελματικής βοήθειας για την απόσβεση του συναισθηματικού βάρους και την αύξηση της εμπιστοσύνης του ατόμου προς τον εαυτό και τους άλλους είναι εκ των ουκ άνευ!
Τρόποι διαχείρισης του φόβου
- Οι καθημερινές θετικές δηλώσεις, ο διαλογισμός (έστω του ενός λεπτού για αρχή, αν δεν είμαστε εξοικειωμένοι)
- και οι ασκήσεις αναπνοής, μπορούν να βοηθήσουν να δούμε τον εαυτό μας και να αναγνωρίσουμε την αξία μας.
Αυτογνωσία και αποδοχή:
Αφού αναγνωρίσουμε το φόβο μας και ξεκινήσει η διαδικασία αποδοχής του, μπορούμε μέσω θετικών επιβεβαιώσεων και διαφόρων τεχνικών να χτίσουμε την αυτοεκτίμησή μας.
Χτίζοντας αυτοεκτίμηση:
Ένας άλλος τρόπος, είναι να μάθουμε να επικοινωνούμε με πιο εποικοδομητικό τρόπο. Να μάθουμε, δηλαδή, να ακούμε περισσότερο τις ανάγκες μας, αλλά και να τις μοιραζόμαστε με τους ανθρώπους της επιλογής μας.
Να αρχίσουμε να βάζουμε τα όριά μας, δηλώνοντας ξεκάθαρα και αυτά που θέλουμε, αλλά και αυτά που μπορούμε να προσφέρουμε.
Να μιλάμε στον εαυτό μας χωρίς κριτική.
Να αναζητήσουμε και να χτίσουμε ένα υποστηρικτικό πλαίσιο, στο οποίο θα μπορούσαμε να απευθυνθούμε, και αν δεν υπάρχει, να αναζητήσουμε και να ενταχθούμε σε θεραπευτικές ομάδες υποστήριξης.
Mindfulness και τεχνικές μείωσης του στρες :
Έχει ακόμη φανεί ότι οι τεχνικές Mindfulness (ενσυνειδητότητας) είναι πολύ βοηθητικές. Ενσυνειδητότητα, σύμφωνα με τον Dr Jon Kabat-Zinn(1994) «είναι η με πρόθεση παρατήρηση της εμπειρίας μας στο παρόν, χωρίς κριτική», είναι να στεκόμαστε στο εδώ και τώρα, με σεβασμό προς ό,τι έχει συμβεί.
Οι ασκήσεις χαλάρωσης, είτε μέσω των αναπνοών (διαφραγματική, κοιλιακή, μέθοδος του τετραγώνου), είτε με νευρομυϊκές ασκήσεις όπου μπορεί κανείς να χαλαρώνει την ένταση από διαφορετικές μυϊκές ομάδες του σώματός του, είναι πολύ βοηθητικές, για να εστιάσουμε στο τώρα και να μειώσουμε το στρες μας!
Εν κατακλείδι, ας θυμόμαστε ότι: όταν έχουμε νιώσει μεν την παραμέληση, αλλά έχουμε ξεκινήσει να αναγνωρίζουμε ότι αξίζουμε κάτι καλύτερο, μπορούμε να αρχίσουμε να απελευθερώνουμε σταδιακά τον φόβο εγκατάλειψης.
Η απώλεια, η παραμέληση, η απόρριψη που μπορεί να βιώσαμε ως παιδιά, ή και στην ενήλικη ζωή μας και μας πλήγωσαν, μπορεί να πυροδότησαν μέσα μας το φόβο της εγκατάλειψης. Κανείς δεν επιθυμεί τη μοναξιά, την απομόνωση, ή την απομάκρυνση από όσους αγαπά και θέλει στην ζωή του. Ο φόβος του να «χάσουμε», να εγκαταλειφθούμε με οποιονδήποτε τρόπο από τους δικούς μας, είναι για όλους μας οδυνηρός.
Η οδύνη μπορεί να αποσβεστεί με τη συνειδητή μας πρόθεση να βοηθήσουμε τον εαυτό μας και ο ασφαλέστερος δρόμος είναι η συμβουλευτική.
Η καλοσύνη προς τον εαυτό, η μείωση της έντονης αυτοκριτικής, η συνειδητοποίηση ότι μόνο η παρούσα στιγμή είναι αυτή που ζούμε πραγματικά, μπορεί να λειάνει τον φόβο και να μας βοηθήσει να απελευθερωθούμε από τον πόνο.
Η roē, πάντα παρούσα στην ανθρώπινη ανάγκη, σας προσκαλεί να γνωρίσετε τους Συμβούλους – Θεραπευτές της, αλλά και τις πολλές ακόμη εξειδικευμένες υπηρεσίες της!
Δείτε εδώ το σχετικό σεμινάριο της Μαρίας Παντελίδου με θέμα «Θεράπευσε τα τραύματά σου και Άλλαξε την Ζωή σου: ΕΓΚΑΤΑΛΕΙΨΗ»
