Σε έναν κόσμο που συχνά απαιτεί να είμαστε τέλειοι, αποδοτικοί και διαρκώς “καλά”, το να στραφούμε με καλοσύνη προς τον εαυτό μας μοιάζει σχεδόν εγωιστικό. Η αυτοσυμπόνια, η ικανότητα δηλαδή να σχετιζόμαστε με τον εαυτό μας όπως θα κάναμε με έναν αγαπημένο φίλο που περνά δύσκολα, δεν είναι μια πολυτέλεια, είναι μια εσωτερική στάση που μπορεί να αλλάξει βαθιά τον τρόπο που ζούμε.
Σε μια εποχή που κυριαρχεί η σύγκριση, η αυτοκριτική και η τελειοθηρία, η αυτοσυμπόνια λειτουργεί σαν ένα απαλό φως που μας επιτρέπει να δούμε τον εαυτό μας όπως πραγματικά είμαστε: ανθρώπινοι, ατελείς και ταυτόχρονα άξιοι αγάπης και αποδοχής.
Το να γίνεις ο καλύτερός σου φίλος δεν σημαίνει να εφησυχάζεις. Σημαίνει να σταματήσεις να είσαι ο σκληρότερος επικριτής του εαυτού σου και να αρχίσεις να στέκεσαι στο πλευρό σου ειδικά στις δύσκολες και ευάλωτες στιγμές σου.
Τι είναι η Αυτοσυμπόνια;
Η αυτοσυμπόνια είναι η πρακτική του να βλέπουμε τον εαυτό μας με κατανόηση, ευγένεια και ενσυναίσθηση, ιδιαίτερα όταν βιώνουμε πόνο, αποτυχία ή ντροπή. Δεν είναι το ίδιο με την αυτοεκτίμηση η την αυτοπεποίθηση, που βασίζεται συνήθως στην αίσθηση της αξίας μας μέσα από τα επιτεύγματα ή τη σύγκριση με τους άλλους. Η αυτοσυμπόνια, αντίθετα, δεν χρειάζεται να αποδείξει τίποτα — προσφέρεται απλόχερα, επειδή είμαστε άνθρωποι.
Σύμφωνα με την ερευνήτρια και ψυχολόγο Kristin Neff , η αυτοσυμπόνια στηρίζεται σε τρία βασικά στοιχεία:
- Ευγένεια προς τον εαυτό: Να μιλάμε στον εαυτό μας με γλυκύτητα, όπως θα μιλούσαμε σε ένα αγαπημένο πρόσωπο που δυσκολεύεται.
- Κοινή ανθρώπινη εμπειρία: Να θυμόμαστε ότι ο πόνος, η αποτυχία και η ατέλεια είναι μέρος της ανθρώπινης ζωής. Δεν είστε μόνοι και σίγουρα δεν είστε μονοι.
- Ενσυνειδητότητα (mindfulness): Να μπορούμε να αναγνωρίζουμε τον ψυχικό μας πόνο χωρίς να τον υπερδιογκώνουμε ή να τον αποφεύγουμε.
Η αυτοσυμπόνια δεν είναι αδυναμία, ούτε συγχωροχάρτι στον εαυτό μας. Είναι μια βαθιά πράξη ψυχικής αυτοφροντίδας.
Γιατί μας δυσκολεύει η αυτοσυμπόνια;
Παρόλο που ακούγεται λογική και ευεργετική, πολλοί άνθρωποι νιώθουν άβολα όταν προσπαθούν να είναι καλοί με τον εαυτό τους. Ένα από τα μεγαλύτερα εμπόδια είναι οι κοινωνικές πεποιθήσεις που έχουμε εσωτερικεύσει.
Έχουμε μάθει ότι για να προοδεύσουμε πρέπει να είμαστε αυστηροί με τον εαυτό μας. Φράσεις όπως «μην καλομαθαίνεις», «να σφίξεις τα δόντια», «η σκληρή κριτική φέρνει πρόοδο» μας έχουν διαμορφώσει να πιστεύουμε ότι η αυστηρότητα οδηγεί στην επιτυχία. Στην πραγματικότητα, η υπερβολική αυτοκριτική οδηγεί συχνά σε απογοήτευση, άγχος και απόσυρση.
Ο εσωτερικός μας κριτής, αυτή η φωνή που μας μειώνει, μας κατηγορεί και μας τιμωρεί δεν δημιουργήθηκε από το πουθενά. Πολλές φορές είναι η αντανάκλαση των προσδοκιών ή της κριτικής που δεχθήκαμε στα παιδικά μας χρόνια. Αν μεγαλώσαμε σε περιβάλλον όπου η αγάπη ήταν συνδεδεμένη με την επιτυχία ή την τελειότητα, τότε είναι πολύ πιθανό να θεωρούμε ότι η αυτοσυμπόνια είναι η μεγαλύτερη “αδυναμία”.
Τα οφέλη της αυτοσυμπόνιας
Η ενίσχυση της αυτοσυμπόνιας έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι σχετίζεται με ποικίλλα ψυχολογικά οφέλη:
- Ψυχολογικά: Άτομα με υψηλά επίπεδα αυτοσυμπόνιας εμφανίζουν λιγότερα συμπτώματα άγχους και κατάθλιψης. Ταυτόχρονα, ενισχύεται η συναισθηματική ανθεκτικότητα και η ικανότητα αντιμετώπισης των δυσκολιών.
- Σχέσεις: Όταν σχετιζόμαστε με καλοσύνη προς τον εαυτό μας, τείνουμε να δείχνουμε μεγαλύτερη ενσυναίσθηση και αποδοχή και προς τους άλλους. Οι σχέσεις μας γίνονται λιγότερο επικριτικές και περισσότερο υποστηρικτικές.
- Παραγωγικότητα: Η αυτοσυμπόνια μειώνει τον φόβο της αποτυχίας, ενθαρρύνει τη δημιουργικότητα και μας επιτρέπει να παίρνουμε ρίσκα χωρίς να καταρρέουμε όταν κάτι πάει λάθος.
Όταν δεν φοβόμαστε να πέσουμε, μαθαίνουμε να σηκωνόμαστε πιο γρήγορα και να συνεχίζουμε με πίστη στον εαυτό μας.
Πώς να γίνεις ο καλύτερός σου φίλος
Η αυτοσυμπόνια είναι δεξιότητα και όπως κάθε δεξιότητα, μαθαίνεται και καλλιεργείται. Δεν απαιτεί μεγάλες αλλαγές, αλλά μικρές καθημερινές πράξεις που καλλιεργούν μια πιο υποστηρικτική στάση απέναντι στον εαυτό μας.
Ημερολόγιο αυτοσυμπόνιας
Καθημερινά, αφιέρωσε λίγα λεπτά να γράψεις για ένα δύσκολο συναίσθημα ή μια πρόκληση. Μίλησε στον εαυτό σου με ενσυναίσθηση. Τι θα έλεγες σε έναν φίλο που βιώνει κάτι δύσκολο και με ποιον τρόπο θα ήσουν δίπλα του;
Ασκήσεις ενσυνειδητότητας
Η εξάσκηση στο mindfulness σε βοηθά να αναγνωρίζεις τι αισθάνεσαι τη στιγμή που το αισθάνεσαι, χωρίς κριτική. Η συνειδητή αναπνοή, το body scan ή η απλή παρατήρηση του παρόντος, μπορούν να σου δείξουν τι χρειάζεσαι.
Αντικατάσταση της αυτοκριτικής με τον υποστηρικτικό λόγο
Αν πιάσεις τον εαυτό σου να λέει “είσαι άχρηστος”, σταμάτα. Πες αντ’ αυτού: “Προσπάθησες, ήταν δύσκολο, και αξίζεις στήριξη. Είμαι εγώ εδώ για σένα.” Ξεκινάς να χτίζεις μια νέα σχέση με τον εαυτό σου.
Παραδείγματα από την καθημερινότητα:
- Αν δεν τα καταφέρεις σε μια παρουσίαση, μην πεις “είμαι ανίκανος”. Πες “Ένιωσα άγχος, και αυτό είναι εντάξει. Δεν με καθορίζει μια αποτυχία.”
- Αν κουραστείς και δεν είσαι παραγωγικός, θυμήσου “όλοι χρειαζόμαστε ξεκούραση. Δεν σημαίνει ότι είμαι τεμπέλης.”
Το σημαντικό είναι να μάθεις να αναγνωρίζεις τις στιγμές που χρειάζεσαι κατανόηση και να την προσφέρεις στον εαυτό σου χωρίς να το περιμένεις από τους άλλους.
Η αυτοσυμπόνια δεν είναι αδυναμία, αλλά δύναμη.
Δεν σημαίνει ότι δεν θα προσπαθείς ή δεν θα εξελίσσεσαι. Σημαίνει ότι θα μάθεις να αγαπάς τον εαυτό σου ακόμα κι όταν τα πράγματα πάνε στραβά.
Διάλεξε να είσαι ο πιο πιστός σου φίλος και όχι ο χειρότερος σου εχθρός.
Ακόμη και μια μικρή πράξη φροντίδας ένα «είμαι εδώ για σένα» στον καθρέφτη,μπορεί να κάνει τη διαφορά.
Στη roē, αγκαλιάζουμε την ιδέα πως όλοι μας αξίζουμε να γίνουμε ο καλύτερός μας φίλος. Δεν πιστεύουμε στην τελειότητα, αλλά στην κατανόηση. Είμαστε εδώ για να περπατήσουμε μαζί σου τον δρόμο της αυτοαποδοχή με απλότητα, με σεβασμό και ενσυναίσθηση. Γιατί στο τέλος της ημέρας, αυτό που σε θεραπεύει περισσότερο από όλα είναι το να νιώθεις ότι δεν είσαι μόνος .
Μέσα από τη θεραπευτική διαδικασία, μπορείς να μάθεις να είσαι παρών και γεμάτος ενσυναίσθηση για τον άνθρωπο που σε χρειάζεται περισσότερο: Εσένα.
Ενδεικτική βιβλιογραφία:
- Neff, K. (2011). Self-Compassion: The Proven Power of Being Kind to Yourself.
- Germer, C. (2009). The Mindful Path to Self-Compassion.
- Gilbert, P. (2010). The Compassionate Mind.
- Neff, K., & Germer, C. (2018). The Mindful Self-Compassion Workbook.
