Πόσες φορές έχεις πει στον εαυτό σου «θα το κάνω αύριο» ή «απλώς δεν είμαι έτοιμος/η ακόμη»; Η αναβλητικότητα είναι ένα γνώριμο συναίσθημα για πολλούς από εμάς. Είτε πρόκειται για μικρές καθημερινές υποχρεώσεις είτε για μεγαλύτερες, σημαντικές αποφάσεις, η καθυστέρηση να ξεκινήσουμε κάτι μπορεί να δημιουργεί άγχος, ενοχές και την αίσθηση ότι χάνουμε τον έλεγχο.
Η αναβλητικότητα συχνά εκδηλώνεται ως μια απλή συνήθεια να αποφεύγουμε άμεσα τις απαιτητικές καταστάσεις, επιλέγοντας πιο άνετες ή λιγότερο πιεστικές εναλλακτικές. Όμως, αν την παρατηρήσουμε πιο προσεκτικά, μπορούμε να δούμε ότι πίσω από αυτήν κρύβονται βαθύτεροι μηχανισμοί, όπως η τελειομανία, ο φόβος της αποτυχίας ή ακόμη και η ανάγκη να νιώθουμε πάντα ασφαλείς. Στην πραγματικότητα, η αναβλητικότητα δεν είναι αδυναμία. Είναι ένα παράθυρο στις εσωτερικές μας ανασφάλειες και στα μοτίβα σκέψης που μας εμποδίζουν να προχωρήσουμε.
Τι είναι η αναβλητικότητα;
Η αναβλητικότητα ορίζεται ως η συνειδητή καθυστέρηση μιας πράξης ή απόφασης, παρά το γεγονός ότι γνωρίζουμε πως αυτή η αναβολή μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες. Δεν είναι απλώς το να είμαστε τεμπέληδες ή να χάνουμε τον χρόνο μας. Αντίθετα, η αναβλητικότητα αποτελεί μια σύνθετη συμπεριφορά που επηρεάζεται από ψυχολογικούς, κοινωνικούς και γνωστικούς παράγοντες.
Ψυχολογικές θεωρίες πίσω από την αναβλητικότητα
- Φόβος της αποτυχίας: Ο φόβος ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι αρκετά καλό μπορεί να μας παραλύσει. Σύμφωνα με τον ψυχολόγο Albert Ellis, οι αρνητικές σκέψεις και οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες για την αποτυχία μπορούν να οδηγήσουν σε παράλυση.
- Τελειομανία: Η ανάγκη για τέλεια αποτελέσματα, όπως περιγράφεται από την Carol Dweck στη θεωρία της για τις νοοτροπίες (Mindset Theory), μπορεί να μας αποτρέπει από το να ξεκινήσουμε κάτι, αν δεν είμαστε σίγουροι ότι μπορούμε να το πετύχουμε.
- Άμεση ικανοποίηση: Σύμφωνα με τον Piers Steel, έναν από τους κορυφαίους ερευνητές της αναβλητικότητας, οι άνθρωποι τείνουν να επιλέγουν δραστηριότητες που προσφέρουν άμεση ευχαρίστηση, αποφεύγοντας καθήκοντα που απαιτούν προσπάθεια.
- Αυτοεκτίμηση: Η χαμηλή αυτοεκτίμηση, όπως έχει αναλυθεί από τον Nathaniel Branden, μπορεί να μας κάνει να αμφισβητούμε τις ικανότητές μας και να αποφεύγουμε προκλήσεις, καθώς φοβόμαστε ότι θα επιβεβαιώσουμε τις αρνητικές πεποιθήσεις που έχουμε για τον εαυτό μας.
Πώς εκδηλώνεται η αναβλητικότητα στην καθημερινή ζωή
Η αναβλητικότητα μπορεί να εμφανιστεί με πολλούς τρόπους στην καθημερινότητά μας:
- Αναβολή εργασιών: Καθυστερούμε να ξεκινήσουμε οποιαδήποτε διεργασία σε επαγγελματικό η μη περιβάλλον με αποτέλεσμα να το αφήνουμε για την τελευταία στιγμή.
- Αποφυγή αποφάσεων: Η δυσκολία να πάρουμε αποφάσεις, ακόμη και για απλά ζητήματα, είναι ένα χαρακτηριστικό σημάδι αναβλητικότητας.
- Συνεχής ενασχόληση με ασήμαντες δραστηριότητες: Μπορεί να ασχολούμαστε με δευτερεύουσες δραστηριότητες, όπως το να καθαρίζουμε το σπίτι ή να μιλάμε στο τηλέφωνο για να αποφύγουμε πιο σημαντικές υποχρεώσεις.
- Χρήση της τεχνολογίας: Το να περνάμε υπερβολικό χρόνο στα social media ή στο διαδίκτυο αποτελεί μια σύγχρονη μορφή αναβλητικότητας. Δίνουμε όλη μας την προσοχή εκεί με σκοπό να αποφύγουμε την εργασία που μας αγχώνει.
Πως σχετίζεται η αναβλητικότητα με την τελειομανία;
Πώς η τελειομανία μπορεί να οδηγήσει σε αναβλητικότητα
Η τελειομανία αποτελεί έναν από τους βασικούς παράγοντες που συνδέονται με την αναβλητικότητα. Όταν θέτουμε μη ρεαλιστικά πρότυπα για τον εαυτό μας, κάθε έργο που ξεκινάμε φαντάζει σαν ένα πολύ ψηλό βουνό. Η σκέψη ότι το αποτέλεσμα δεν θα είναι «τέλειο» μπορεί να μας αποθαρρύνει ακόμα και από το να ξεκινήσουμε να κάνουμε κάτι.
Για παράδειγμα: Ένας μαθητής που θέλει να γράψει μια εργασία μπορεί να καθυστερεί συνεχώς, γιατί φοβάται ότι η πρώτη του προσπάθεια δεν θα είναι άψογη. Αντί να αποδεχτεί ότι η διαδικασία βελτίωσης και εξέλιξης είναι φυσιολογική, προτιμά να μην ξεκινήσει καθόλου, για να αποφύγει την απογοήτευση.
Η τελειομανία συνδέεται επίσης με τον φόβο της κριτικής. Όταν ανησυχούμε υπερβολικά για το τι θα πουν οι άλλοι, κάθε κίνηση γίνεται ένα τεστ που πρέπει να περάσουμε με άριστα. Αυτός ο φόβος όμως οδηγεί στην αναβλητικότηα, καθώς προσπαθούμε να προστατεύσουμε την αυτοεκτίμησή μας.
Πως αντιμετωπίζεται η αναβλητικότητα;
Πώς αντιμετωπίζεται η αναβλητικότητα;
Η αναβλητικότητα δεν είναι ένα μόνιμο χαρακτηριστικό. Υπάρχουν στρατηγικές και εργαλεία που μπορούν να μας βοηθήσουν να την αντιμετωπίσουμε:
- Θέσπιση ρεαλιστικών στόχων: Αντί να προσπαθούμε να πετύχουμε το τέλειο, ας εστιάσουμε στο «αρκετά καλό». Η προοδευτική βελτίωση είναι πιο αποτελεσματική από την επιδίωξη της τελειότητας.
- Κατανομή εργασιών σε μικρά βήματα: Ένα μεγάλο έργο μπορεί να φαίνεται τρομακτικό. Σπάστε το σε μικρά, διαχειρίσιμα μέρη για να μειώσετε το άγχος.
- Αντιμετώπιση των αρνητικών σκέψεων: Παρατηρήστε τις σκέψεις που σας κρατούν πίσω και αντικαταστήστε τις με πιο ρεαλιστικές σκέψεις.
- Αναγνώριση της προόδου: Αντί να επικεντρώνεστε στο τι δεν έχετε κάνει, επιβραβεύστε τον εαυτό σας για τα βήματα που έχετε ήδη πετύχει.
Η κατανόηση της αναβλητικότητας είναι ένα σημαντικό βήμα για να ανακτήσουμε τον έλεγχο της ζωής μας. Η αναβλητικότητα είναι μια αρκετά σύνθετη συμπεριφορά που μπορεί όμως να αντιμετωπιστεί με την κατάλληλη διαχείριση.
Ο ρόλος της roē
Στη roē, κατανοούμε πόσο δύσκολο μπορεί να είναι να σπάσεις τον κύκλο της αναβλητικότητας. Με γνώση, κατανόηση και εξατομικευμένη υποστήριξη, δουλεύουμε μαζί σου για να εντοπίσουμε τα βαθύτερα αίτια της αναβλητικότητας και να χτίσουμε βήμα-βήμα μια ζωή με περισσότερη αυτοπεποίθηση και αποτελεσματικότητα. Εδώ, δεν χρειάζεται να είσαι τέλειος/α. Αρκεί να είσαι έτοιμος/η να κάνεις το πρώτο βήμα.
Προτροπή για δράση
Μην αφήνεις την αναβλητικότητα να καθορίζει τη ζωή σου. Ξεκίνα σήμερα να κάνεις μικρά βήματα προς τους στόχους σου. Αν νιώθεις ότι χρειάζεσαι βοήθεια, η ομάδα της roē είναι εδώ για σένα. Μαζί μπορούμε να κάνουμε τη διαφορά. Είσαι έτοιμος/η για την αλλαγή;
